Yurt dışında yaşayan pek çok Türk vatandaşının merak ettiği konu emekliliktir.  5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile emekliliğe ilişkin tüm haklar ve ödevler düzenlenmiştir.

Yurt dışında yaşayan pek çok Türk vatandaşının merak ettiği konu emekliliktir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile emekliliğe ilişkin tüm haklar ve ödevler düzenlenmiştir. Yurt dışında çalışıp emekli olanlar veya Türkiye'de çalışıp yurt dışında emekli olanlar kanunun uyguladığı sistemden yararlanabilirler. Sistemin adı Borçlanma Sistemi'dir.

Türkiye'de emeklilik haklarından yararlanmanın en önemli koşulu Türk vatandaşlığına sahip olmaktır. Ayrıca çifte vatandaşlığı bulunanlarda bu haktan yararlanabilir. 18 yaşından itibaren yurtdışında çalışılan dönemler emeklilik için Türkiye'de saydırılabilir. Erkekler 18 yaş ve sonrası çalıştıkları süreleri ve 1 yıldan fazla olmayan işsizlik sürelerini borçlanarak Türkiye'de emekliliğe saydırabilirler. Kadınlar ise 18 yaşından sonra çalışsalar da çalışmasalar da yurt dışında geçirdikleri süreyi emeklilik için saydırabilirler.

Genel olarak yurt dışında çalışıp emekli olanları iki gruba ayırabiliriz ;

  • Türkiye'de sigortası bulunup, sonradan yurtdışına gidip çalışanlar ya da ev hanımı olanlar…

  • Türkiye'de hiçbir sigortası olmadan yurt dışına gidip çalışan ya da emekli olanlar

Her iki grup da hem yurtdışında hem de Türkiye'de emekli olabilirler.

YURT DIŞI BORÇLANMASI NEDİR ?

Yurt dışında geçirilen sürelerin Türkiye'de sigorta süresine sayılması için yapılan borçlanma türüdür. 3201 sayılı 'Yurt dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun' ile yurtdışı borçlanmasına dair nitelikler belirlenmiştir. Bu nitelikler kapsamında Türk vatandaşları, yurtdışında geçirdikleri süreleri sigorta primlerine saydırarak sosyal güvenlik kuruluşlarından emekli olabilirler.

Sigortalılık sürelerini gösteren hizmet dökümü ya da ev hanımı olarak geçirdikleri sürenin ispatı olarak ikametgah belgesinin başvuru sırasında sunulması gerekir.

Emeklilik maaşının bağlanabilmesi için borç süresinin tespiti, başvuran kişinin Türkiye'deki sigorta başlangıç tarihine ve sigorta statüsüne göre yapılmaktadır. Bu sürenin tespitinin ardından, seçilen günlük prime esas kazancının %45'ini ödeyecek şekilde bireyin toplam borcu hesaplanır. Bu bağlamda, günlük borç tutarı kazanca göre değişmektedir. Belirtilen borç tutarı, SGK tarafından prim borcunun ilan tarihinden itibaren 3 ay içerisinde ödenmelidir.

Yurt dışı borçlanma ile emekli olan bireylerin sigortalılık statüsünün belirlenmesi, 01.08.2019 tarihine kadar Türkiye'de ki en son sigorta statüsünün (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) devamı olacak şekilde, önceden sigortalılık yoksa ise BAĞ-KUR (4/b) üzerinden yapılmaktaydı. Ancak, 7186 sayılı torba kanun ile birlikte, 01.08.2019 tarihinden itibaren yapılan borçlanmalarda, başvuranın son sigorta statüsü fark etmeksizin, hizmet süreleri BAĞ-KUR (4/1-b) kapsamında değerlendirilir.

Borçlandırma yapmak isteyen vatandaşlar, dolduracakları "Yurtdışı Hizmet Borçlanma Talep Dilekçesi" ve bulundukları ülkeye göre belirlenen belgeler ile Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) başvurabilirler. Bu başvuruyu bizzat yapabilecekleri gibi vekil aracılığıyla da yapabilirler. Burada önemli husus vekilin vekaletnamesinde özel yetki bulunması hususudur, zira SGK özel yetkili olmayan vekaletnameyi kabul etmemekte ve bu durum da pek çok vatandaşı mağdur etmektedir.

Yurt dışı borçlanma kapsamında yapılan başvurunun ardından Türkiye'den emekli maaşı alabilmek için aşağıda belirtilen maddeler sağlanmalıdır.

  • Aylık maaş tahsisine, sosyal güvenlik mevzuatınca hak kazanmış olması

  • Vatandaşın Türkiye'ye kesin dönüş yapmış olması ve ikamete dayalı sosyal sigorta ve yardım ödeneği alınmıyor olması

Bireylerin, kendilerine ilan edilen prim borcunu tamamen ödemiş olması şarttır.

Aylık tahsisinin başlaması için yazılı istekte bulunulması gerekmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus şudur; borçlanma yapmak için yurtdışından kesin dönüş şartı yoktur, aylık tahsisi için kesin dönüş şartı vardır.

TÜRKİYE DIŞINDA BAŞKA ÜLKEDEN AYLIK ALMAK MÜMKÜN MÜ?

Yurt dışından aylık tahsisi yapılması Türkiye'den aylık alınmasına engel olmaz. Ancak bazı ülkeler için Türkiye'den emeklilik maaşı alınması verilen ekstra ödemelerin kesilmesine sebep olabilir. Bu durum öncesinde araştırılıp kar zarar dengesi gözetilmelidir.