Türkiye ve Yunanistan arasında Ege’deki sorunlar-1
(Karasuları, Hava Sahası ve Kıta Sahanlığı Sorunları)
Türkiye’nin en önemli dış politika sorunlarından biri de Ege denizindeki Türk-Yunan uyuşmazlıklarıdır. Bu sorunun temelinde Kıbrıs sorunu vardır. İki ülke arasında Kıbrıs sorunu Ege denizinde de yeni sorunlara yol açmıştır.
Karasuları Sorunu: Karasuları, kıyılar ile açık deniz arasında kalan, devlet ülkesinin bir parçası olan, genişliği en az 3 mil en fazla 12 mil olan deniz alanıdır. Karasuları sorunu Ege denizinde Türkiye ve Yunanistan arasında karasularının belirlenmesi konusundaki uyuşmazlıktır. Bu sorun iki ülke arasında önemli gerginliklere neden olmuştur. Kıbrıs krizinden sonra Yunanistan Egede karasularını 6 milden 12 mile çıkarmak istemiş, Türkiye’nin sert tepkisi ile karşılaşmış ve geri adım atmak zorunda kalmıştır. Yunanistan’ın karasularını 12 mile çıkarmak istemesini Türkiye casus belli (savaş nedeni) saymıştır.
Lozan Anlaşması ile Ege denizinde karasuları 3 mil olarak belirlenmiştir. Yunanistan 1936 yılında karasularını 6 mile çıkarmış, Türkiye de Kıbrıs’ta sorunların çıkmaya başlamasından itibaren 1964 yılında karasularını 6 mile çıkarmıştır. 6 mil sistemine göre ege denizinin % 8’i Türkiye’ye, % 35’i Yunanistan’a, %56’sı da uluslar arası sulara aittir. Yunanistan’ın karasularını 12 mile çıkarması halinde 12 mil sistemine göre ise Ege denizinin % 8’i Türkiye, % 65’i Yunanistan, % 26’sı ise açık deniz alanı haline gelecek, bu durum da Türkiye açısından hiç de kabul edilebilir değildir. Savaş nedeni olarak görülmektedir. Ege denizinde Yunanistan’ın son derece avantajlı olmasının nedeni, Türk kıyılarına çok yakın bölgelerde çok sayıda Yunan adalarının bulunmasıdır.
1974 Kıbrıs krizinden sonra Yunanistan karasularını 12 mile çıkarmak istemiş, fakat Türkiye’nin sert ve kararlı tutumu, Sovyetler Birliği ile ABD’nin olumsuz tavırları karşısında başarılı olamayarak geri adım atmak zorunda kalmıştır. Sovyetler Birliğinin Yunanistan’ın Ege denizinde karasularını 12 mile çıkarmak istemesine olumsuz yaklaşmasının nedeni, donanmasının Egeden geçiş sırasında Yunan makamlarından izin almak zorunda kalması ve bunun da çıkarlarına aykırı olduğunu düşünmesidir. ABD ise 1936 Montrö sözleşmesine belli şartlarda Egeden Karadenize geçiş hakkına sahip olduğu için; NATO üyesi Yunanistan’ın her zaman ABD’nin dostu olmayabileceği ve Ege’deki hareket serbestisinin sınırlandırılmasını istemediğinden karasuların 12 mile çıkarılması konusunda olumsuz tavır takınmıştır.
22/11/2013
Zeki ÖZDEMİR / PTT A.Ş. / ANKARA
KAYNAKÇA
Uluslararası İlişkiler Sözlüğü (Deniz Ülke ARIBOĞAN, Beril DEDEOĞLU)
Ege Adaları
Ek-1
Ege Denizi
Ek-2
