Emeklilik gerekçesiyle görevden ayrılan Türkiye'nin Vaşington Büyükelçisi Murat Mercan bu hafta oldukça yoğundu. "Open house" denilen iki programla, gün içi vatandaşların kendisini görebileceği kabullerde bulundu, gazetecilerle bir saat çay programı yaptı ve ABD Dışişleri dahil diplomasi çevreleri, Kongre üyeleri ve Türk toplumu temsilcilerine verilen resepsiyon ile görevine veda etti.
Emeklilik gerekçesiyle görevden ayrılan Türkiye'nin Vaşington Büyükelçisi Murat Mercan bu hafta oldukça yoğundu. "Open house" denilen iki programla, gün içi vatandaşların kendisini görebileceği kabullerde bulundu, gazetecilerle bir saat çay programı yaptı ve ABD Dışişleri dahil diplomasi çevreleri, Kongre üyeleri ve Türk toplumu temsilcilerine verilen resepsiyon ile görevine veda etti.
Bir önceki büyükelçi Serdar Kılıç, 2014-2021 arasında 7 yıl görev yapmıştı.
***
Pandemi yasaklarının hemen sonrasında 2021'de göreve gelen nevi şahsına münhasır bir tarzı olan Murat Mercan, güvenlik alanında FETÖ-15 Temmuz, PKK-PYD ve savunma sanayii gibi sorunlar sürerken göreve geldi... Ağırlıklı olarak Türkiye'ye F-16 satışının Kongre'de onaylanması için faaliyet sürdürdü.
Mercan Anadolu Ajansı'na verdiği son röportajda "Türkiye'nin 15 Temmuz. kalkışması ile ilgili hassasiyetlerinin karşılık görmediğini hissettik. Türkiye NATO üyesi, NATO'nun varlık nedeni üye ülkelerin karşılaştığı güvenlik tehditlerine karşı ortak hareket etmektir. (...) NATO Türkiye ile ilişkilerini daha uzun vadeli ve stratejik bir perspektife oturmalıdır, oturtmazlarsa Türkiye yoluna devam edecektir. Rusya-Ukrayna savaşından sonra burada nispi bir değişiklik gördük. Hem Afganistan'da hem Suriye'de mülteciler meselesinde Türkiye'nin izlediği rol aslında Türkiye'nin önemini burda hissettirmeye başladı" ifadelerini kullandı.
***
Mercan siyasetten geliyor ve Ak Parti kurucusu. Türk Amerikan toplumunun Ak Parti camiasına mesafeli duran farklı ideolojik ve siyasi kesimlerinin de sempatisini kazandı...
Türk toplumu mensuplarına Mercan hakkındaki görüşlerini sorduğumuzda, ve gözlemlerime göre, kendisinin Vaşington'da Ak Parti'ye yakınlık hissetmeyen kesimleri de bir araya getirdiği hususunda herkesin hemfikir olduğunu söyleyebiliriz.
Bir not; Murat Bey'in Kore Şehitleri ile ilgili anmaya bir türlü katılmaması, İbrahim Kurtuluş gibi Türk toplumu için çalışan bir ismin tepkisini çekmesine yol açtı.
Ancak Murat Bey herhangi bir konunun oldu bittiye getirilmesinden hoşlanmayan biri. Bence aralarında bir yanlış anlaşılma ve iletişim hatası oldu.
***
Mercan'dan önceki dönemdeyse Türkiye daha farklı zor bir dönem geçirmişti.
Bir önceki Büyükelçi Serdar Kılıç 15 Temmuz gibi konular dahil zorlu meselelerde Türkiye'nin ve yönetimin tezlerini anlatmak durumunda kaldı.
İktidara muhalefet eden, çeşitli uygulamaları yanlış bulan Türk vatandaşlarının Kılıç'ın söylemlerinden rahatsızlık duyduğu aşikardı.
Yani bazı sorunların çözümünde farklı yolların mümkün olduğunu daha iyi olabileceğini savunanlar Kılıç'ı Ak Parti temsilcisi gibi gördü.
Aslında Serdar Kılıç bir devlet adamıydı ve ülke için önemli konularda gerekli tezleri elbette savunmak durumundaydı. Vatansever bir bürokrat olduğu Türkiye'yi çok iyi savunduğu da bir gerçek.
Türkiye'de yaşanan partizan ayrışmanın Amerikadaki Türk toplumundaki yansımalarını, Ak Parti kurucusu ve Dışişleri kökenli olmayan bir büyükelçinin ortadan kaldırmış olması Mercan adına büyük bir başarıdır.
***
Vaşington çevresinde yaşayanlar Mercan'ın Cumhurbaşkanı Erdoğan ile uzun geçmişini bilerek, ilişkileri güçlü olduğu için daha dik duruşlu bir büyükelçi olarak kendisini benimsediler.
Yani aslında bir önceki dönem; kendi tercihleri ile mesafe koyanlar Mercan dönemi etkinliklere dahil oldular.
Bunun en önemli örneği deprem dönemiydi.
Her ne kadar o dönem bazı aksaklıkları yazdıysam da Türklerin bir arada çabalarına Murat Mercan şemsiye oldu.
Mercan, kamu yayın kurumlarında çalışan gazeteciler açısından bakınca, onların da işlerine destek olan bir isimdi.
Yayınlara destek oldu, lojistik olarak da yardımsever bir performans sergiledi.
Sadece bir kez bir konuda, (Kaşıkçı konusunda) "bu röportajı yapmasan daha iyi olur" diyerek tavsiye verdiğini söyleyebilirim.
***
Mercan'ı Ak Parti Dış İlişkiler komisyonu görevi döneminden takip etmiş biri olarak, daha önce dış politikayla ilgili partide görev aldığını da hatırlatayım.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın başbakanlığı döneminde İsrail ile ilgili "One Minute" olayı olduğunda İsrail ile ilişkiler bozulduğunda Türkiye zor bir döneme girdi.
O dönemde de Mercan New York'a gelerek Yahudi grupları ile temas kurmuştu.
Görevi döneminde de bu çevrelerle teması sürdü.
Yahudi kökenli grupların etkin olduğu eyaletlerde Türkiye devlet tahvilleri alımı gibi hususlarda pozitif adımlar atıldı.
Dünkü veda resepsiyonunda da bir Yahudi dini liderin kendisine sarılarak "seni seviyorum" dediği gördüm.
Murat Mercan ve eşi İnci Mercan, veda konuşması sırasında duygulu anlar da yaşadı.
***
Gazze Savaşı sonrası Türk Dışişleri Bakanlığı, Türkiye'nin Tel Aviv Büyükelçisi Torunlar'ı "İsrail tarafının ateşkes çağrılarını kabul etmeyerek sivil halka yönelik saldırıları sürdürmesinden, kesintisiz ve sürekli insanı yardım girişine izin vermemesinden dolayı Gazze'de yaşanan insani trajedi dikkate alınarak" istişarelerde bulunmak üzere Ankara'ya çağırdığını da hatırlatalım.
İki ülke arasındaki normalleşme süreci merakla izlenmeye başladı.
Aslında Mercan'ın veda röportajındaki ifadesiyle "güçlü iyiler çok az".
***
Şimdi akıllardaki soru bu göreve kimin atanacağı. Elbette bu göreve talip olanlar, ve bu göreve gelmesini istedikleri kişiler için kulis çalışması yapan çevreler var.
Türk Amerikan toplumu da bu konuda önemli bir çevre.
Amerikada artık ATA gibi köklü grupların yanı sıra TASC gibi farklı Türk Amerikan dernekleri var.
***
Kaynaklarım üç isim üzerinde düşünüldüğünü aktardı.
Rusya'da büyükelçilik yapmış bir diplomat, bakan beyin yakın çalışma arkadaşlarından Washington'a da yabancı olmayan bir isim ve yine bakan yardımcılığı da yapmış Vaşington tecrübesine sahip deneyimli bir siyasetçi-Büyükelçi konuşulanlar arasında.
Cumhurbaşkanı Erdoğan bu isimlerden birini tensip ederse Türk Amerikan ilişkileri ve Amerikan Türk toplumu açısından önceki Büyükelçileri aratmayacak katkılar sağlayacaklarını düşünüyorum.
***
Şu an Türkiye'nin Vaşington Büyükelçiliğinde tecrübeli diplomatlar bulunuyor.
Müsteşarlar büyükelçi atanana kadar önemli bir görevi üstleniyor olacak.
