Genç bal arısı yaşlı bal arısına dert yanıyormuş. “Ne zaman uçup bir yere gitmek istesem karşıma bir eşek arısı çıkıyor ve ilerlememe engel oluyor” diyormuş. Yaşlı ve tecrübeli bal arısı ise “O eşek arısı ile didişmeden önce kanat çırpıp biraz yukarılara çık, yukarı çıktığında önünün bomboş olduğunu göreceksin” diye cevap vermiş…
Genç bal arısı yaşlı bal arısına dert yanıyormuş. 'Ne zaman uçup bir yere gitmek istesem karşıma bir eşek arısı çıkıyor ve ilerlememe engel oluyor' diyormuş. Yaşlı ve tecrübeli bal arısı ise 'O eşek arısı ile didişmeden önce kanat çırpıp biraz yukarılara çık, yukarı çıktığında önünün bomboş olduğunu göreceksin' diye cevap vermiş…
Kuşku yok ki bir problemi çözmenin birkaç yolu vardır. Problemi hemen çözmeye girişmek, problemden kaçmak, problemden kaçınmak ve son olarak da problemi aşmak için kendine odaklanmak. Hemen çözebilmek iyidir ama çoğu problem hemen çözülemez. Öte yandan problemden kaçmak kuşku yok ki tercih edilecek bir yöntem değildir. Kaçınmak ise zaman zaman kurtarıcı olabiliyor. 'İtle dalaşacağına çalıyı dolaş' diye boşuna dememiş atalarımız.
Üniversitede iken bir süre bir atari oyunu oynadım.Oyununhep aynı noktasındacanlarım bitiyordu. Bunun sebebi bana ateş eden tüm istasyonları yok etmeye çalışmamdı. Bir süre sonra beni her seferinde öldüren o istasyonun yanından geçip gidersem hayatta kalacağımı öğrendim ve oyunun diğer kısımlarına geçebildim. Kaçmak yerine kaçınmak daha üst düzey düşünme becerileri gerektiriyor. Kaçınan kişi problemi bir adım önceden tespit edebilen kişidir.
Büyük problemler söz konusu olduğunda ise onları hemen çözmek veonlardan kaçmak mümkün olmadığı gibi onlardan kaçınmak da mümkün olmayabilir. Burada bir kapasite artışına gitmek gerekmektedir. Yani dönüp kendimize bakacağız ve kendimizi geliştirmenin yollarını arayacağız. Bu şekilde problemin çözümü görünürde bir miktar ertelenebilir ama kendimizle yüzleşmeyi içerdiği için en kesin problem çözme yöntemidir. Problemi çözmek yerine onu aşmak olarak da adlandırılabilir.
Bir problemi aşmak kişiler için nasıl mümkündür? Bunun için kişinin kendisine yatırım yapması gerekir. Kişi eşek arısı ile didişmeye ara verip sanat, spor, kültür, bilim ve inanç ile ilerlemenin yollarını arayacaktır.Çok yönlü gelişime açık olan ve büyük düşünmeye çalışan insanlar bu uğraşları dolayısı ile çevreleriyle güçlü bağlar kurupçoğu sorunlarını çözebilirler. Mesela amaçları iş ya da eş bulmak olmasa da bu amaçlara yönelikplanlar problem haline gelmedenuygulanabilir.
Bir problemi aşmak devletler için nasıl olur? Türkiye'nin en büyük probleminin terör olduğu söylenmektedir. Hemen çözemiyoruz, kaçamıyoruz ve kaçınamıyoruz. Öyleyse onu aşmamız gerekiyor. Bizegüçlü bir ordunun yanındagüçlü bir üniversite, istikrarlı bir ekonomi, üreten bir fabrika, yüksek bir teknoloji, tarafsız bir medya, gelişmiş bir müzakereve adil bir yargı da gereklidir.Bütün bunların sağlandığı bir ülkede terör varlığını ne kadar devam ettirebilir?
Amerikalı filozof Noddings bir problemi çözmek için ilk şartın 'vicdanlı bir şekilde düşünmek' olduğunu söyler.Problem üzerinde vicdanlı şekilde düşünmenin o problemin çözümüne anlamlı katkılar sunacağı açıktır. Çünkü vicdan akıl ve gözün birlikte çalışmasıdır. Benim dediğim de şu: Aslında her problemi çözmemize gerek yok. Problemi çözmek için harcayacağımız enerjiyi yeterince güçlü ve bilinçli olmak için harcarsakproblemler kendiliğinden ortadan kalkabilir.
