“Okur-Yazar Oranımız Ne?” - 1
Birçok yazar - çizer ya da yetkili ağız, Türkiye’deki okur - yazar oranı ile iftihar eder, gelinen noktayı yere göğe sığdıramaz. Bu konuda inanılmaz derecede yol alındığı konusunda nutuklar atılır, yazılar yazılır. Gerçekten de 1935 li yıllarda ülke nüfusuna göre okur-yazar oranı % 20 lerde iken, bu gün bu oranın % 95 lerin üzerinde olduğu ifade ediliyor. Ülkenin batısına doğru gidildiğinde bu oran yükselirken, doğusuna doğru gidildiğinde ise oldukça düşüyor…
Bununla birlikte dikkatli bakıldığında; okur-yazar oranı olarak ifade edilen hususun, sadece önüne verilen bir metni okuyabilen ve meramını anlatacak şekilde yazabilenlerin oranı olduğunu anlıyoruz. Tam olarak söylenmek istenen de zaten bu… Ülkede hala okuma yazma bilmeyenlerin var olması içimizi acıtmakla birlikte, bu manada ulaşılan noktanın da sevindirici olduğunu söyleyebiliriz.
Lakin gerçek manada “okur” – “yazar” ne demek?
İşin gerçeği ülke olarak asıl meselemizin çok daha derinde olduğunu fark etmeliyiz. Sormamız gereken asıl soru ise gerçek manada “okur” ifadesini hak eden kişi sayısının ne olduğudur. “Okur” dan anlaşılması gereken sadece okumayı bilen değil, gerçek manada okuyan; günlük hayatında okumaya, yeni şeyler öğrenmeye zaman ayıran insan olmalıdır.
Şu halde hemen akla; “gerçek anlamda okur sayımız yüzde kaç?” diye bir soru geliyor. Ne yazık ki bu oranın hiç de iç açıcı olmadığını söylemek zorundayız. Bunu anlamak için biraz istatistiki verilere bakacağız müsaadenizle… Hemen ifade edelim; Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nün (UNESCO) verilerine göre Türkiye, kitap okuma oranında dünyada 86'ncı sırada yer alıyor…
Dünyada en fazla kitap okuyan ülkelerin başında, yüzde 21 ile Fransa ve İngiltere bulunuyor. Ardından, yüzde 14 ile Japonya, yüzde 12 ile ABD ve yüzde 9 ile İspanya geliyor. Peki, Türkiye’de bu oran yüzde kaç? Öyle çok büyük rakamlar beklemeyin… Ne yazık ki ülkemizde kitap okuma oranı yalnızca yüzde 0,1… Başka bir deyişle her 1000 vatandaşımızdan sadece 1 kişi kitap okuyor. Günde 6 saat televizyon seyreden, 3 saatini de internette geçiren vatandaşlarımızın kitap okumaya ayırdığı vakit de buna yakındır diye düşünüyorsanız çok yanılıyorsunuz. Çünkü araştırmalara göre kişi başına düşen süre günde 2 dakikayı geçmiyor. Bu oran kitap okuma alışkanlığı bakımından maalesef bizi, yoksul Afrika ülkeleriyle aynı kategoriye sokuyor.
Birleşmiş Milletlerin araştırmasına göre kitap için yılda; Norveçli 137, Alman 122, Belçikalı ve Avustralyalı 100, Güney Koreli 39 dolar ayırıyor. Afrika ülkelerinin de dahil olduğu listede dünya ortalaması 1,3 dolar. Ülkemizde ise kişi başına kitaba yılda ancak 0,25 dolar, yani 25 sent ayrılıyor. Bunu Türk parası cinsinden ifade edersek sadece 1,35 TL civarında…
Bununla birlikte ülkemizde ciddi oranda kitap basıldığını da ifade edelim; yıllık 2 milyar doları aşan hacmiyle dünya ülkeleri arasında kitap basım cirosu bakımından ilk 15’in içindeyiz. Tabi bunu duyanlar; “hani Türkiye’de kitap okunmuyordu, peki bu ne?” diyebilir. Bu rakamları gören birisinin benzer soruları sorması gayet doğaldır. Lakin kesin bir yargıya varmadan önce basılan bunca kitabın ne olduğuna göz atmak gerekiyor.
Hemen ifade edelim ki bu üretimin önemli bir kısmı, devletin okullarda dağıttığı eğitimle ilgili ücretsiz kitaplar. Bunu, ülkemizde uygulanan sistem gereği; liselere ve üniversiteye geçiş imtihanları ile işe giriş sınavlarında kullanılan “sınavlara hazırlık ve yardımcı kitap” kategorisindeki basımlar takip ediyor. Basılan kitapların büyük bölümü de bunlardan ibaret… Çok ilginçtir ki ikinci sırada çocuk hikâye, masal ve oyun kitapları yer alıyor, bunu inanç kitapları takip ediyor. Yetişkin edebiyat ve sanat kitaplarının oranı ise % 5 bile değil…
Hayır kardeşim!.. Bizim insanımız için “okumak ekmek gibi, su gibi çok büyük bir ihtiyaçtır” diyebilmeyi arzu ederdik. Lakin TÜİK’e göre Türkiye'de kitap, ihtiyaç listemizin 235'inci sırasında yer alıyor. Bu verileri duyan bir arkadaşımın, acı acı gülerek ilk tepkisi şu oldu; “gerçekten de çok okuyormuşuz..:))”
Bu verilere göre,
TÜİK’e göre ise Türkiye'de kitap, ihtiyaç listesinin 235'inci sırasında yer alıyor. Dünyada kitap için kişi başına harcanan para ortalama 1,3 dolarken, Türkiye’de çeyrek dolar.
UNESCO verilerine göre Türkiye dünya sıralamasında 86 ıncı sırada
