Bektaşiler tâc giyme sırasında dinî bir merasim gerçekleştirirlerdi. Tâc giyme çok önemli bir husus olduğundan yapılan merasim de müstesna bir konuma sahipti...
1-Tac Giyme Erkanı
Bektaşiler tac giyme sırasında dinî bir merasim gerçekleştirirlerdi. Tac giyme çok önemli bir husus olduğundan yapılan merasim de müstesna bir konuma sahipti. Zira Bektaşilikte yerine getirilmesi gereken yedi farzdan yedincisi 'Halifeden tac giymiş olmak'tı (Erkanname-1, 2007: 85). Bu bir liyakat sembolü olup o kimsenin yeterliliğini gösterirdi (Saygı, 2007: 287). Bu merasim sırasında tercüman-ı tac, tekbir-i tac-ı şerîf ve tac gülbengi okunurdu
2-. Şed kuşanma / bel bağlamak / kemer-bestelik Erkanı: Bektaşiliğin en önemli usullerinden olan 'bel bağlama', yani 'şed kuşanma' konusu, İmam Cafer Buyruğunda önemli bir yer işgal etmektedir. Hz. Ali'ye Hz. Muhammed tarafından şed kuşatılmıştır. Bektaşî Fütüvvetnamesi'inde de şed bağlama çok ayrıntılı anlatılır. Sadece tören sonunda mürşidin talibe nasihatlarını olur. Bektaşî Fütüvvetnamesi'nde şed kuşanma töreni şerbet içilmesiyle sona erer. İmam Cafer Buyruğunda Selman-ı Farisî kemer bağladıklarının her birine birer telkinde bulunmuştur. 'Âdab' bahsine giren bu on iki telkin şöyledir (s. 33):
Tövbe eylemek Yaramaz işlerden sakınmak Nefs muradın vermemek Şehvetten feragat etmek Hakk'a itaat etmek İkrarına yola girişinde kavi dürüst olmak Gönlünden şek ve şüpheyi gidermek Hizmette edeb üzere olmak Kendi nefsi için halktan elindeki nimet ve kazancı esirgememek Kimseye kem nazarla bakmamak Teslim ve tevazu ehli olmak Daima tevekkül üzere olmak
Bel bağlamak yedi benddir. Her bendinde bir fayda vardır (s.33) 1. bend: cimriliği bağlar, cömertliği açar 2. bend: Hırsı bağlar, zühdü açar 3. bend: Cehaleti bağlar, ilmi açar 4. bend: Şehveti bağlar, lezzeti açar 5. bend: Tokluğu bağlar, açlığı açar 6. bend: Haramı bağlar, helali açar 7. bend: Şeytanı bağlar, rahmanı açar
Şeyh Safî Menakıbı'na göre 'Miyan-bestenüñ şeddinde on iki nesne bağlanır, on dört nesne açılır.' Herkesin bilmesi gereken bu nesnelerden 'bağlı' olması gerekenler şunlardır:
- 1. Gözü bağlı gerek; Kendi ayıbından gayrı kimsenin ayıbını görmeye. Settar sıfat ola, gözüyle gördüğünü eteğiyle örte.2. Kulağı bağlı gerek; yaramaz haberleri ve gıybet sözü işitip dinlemeye
3.Dili bağlı gerek; üstadı yanında dil olmaya 4.Eli bağlı gerek; kimseye el olmaya ve bir nesneyi koymadığı yerden eli uzunluk edip götürmeye 5. Gönlü bağlı gerek; Hak'dan gayrıya meyl-i muhabbet etmeye 6. Hırsı bağlı gerek; açgözlülük kendisinde galip olmaya 7. Nefsi bağlı gerek; nefsine zebun olmaya, şehvetinin elinde biçare, zelil olmaya 8. Boynu bağlı gerek; davet olunan yere muhalefet itmeye 9. Gazabı bağlı gerek; kimse ile davalaşıp tartışmaya 10. Beli bağlı gerek; gayret kuşağıyla Hak'dan gayrı kimseye ihtiyaç yüzünü göstermeye.11. Ayağı bağlı gerek; yaramaz yerlere varmaya.12. Sıdkı bağlı gerek; yapıştığı yerde muhkem dura, itikadı muhkem ola.
Miyan-bestenin açık olması gereken on dört nesnesi şöyledir (s. 34): 1. Sofrası açık gerek 2. Kapusu açık gerek; gelen misafire izzet, hürmet ve hizmet eyleye.3. Gönlü açık gerek; Daim güler yüzlü ola, kimseye ekşi surat göstermeye. 4. Dili açık gerek; daim zikr ü tesbih eyleye ve hem tatlı söyleye, halkı diliyle hoş hale getire. Şirin sözleri ola, kimsenin gönlünü ağrıtmaya 5. ahlakı açık gerek. Cüz'i nesne içün darılmaya. Suyu gazab ateşi üzerine döke. Sabr eyleye. 6. Lutfi açık gerek. Katına gelen ademin her ne haceti varsa kadir olduğu kadar bitire. 7. Keremi açık gerek. Kerem ıssı, mürüvvet sahibi ola. Kimsenin sözünü red itmeye. 8. cömertliği açık gerek. Bu tarik içinde olan kimesne eli açık, cömerd ve sehî ola. Kadir olduğu şeyi yapa 9. Eli açık gerek. 10. Gözü açık gerek. Her neye bakarsa ibret nazarıyla baka. Hakk'ın hikmetini ve kudretini müşahede eyleye. 11. Kulağı açık gerek. Her sada kim işidür, canib-i Hak'dan anı nida bile ve her sözden bir hisse ala. 12. Alnı açık gerek. Yani doğru ola. Yol içinde müstakîm ola. Şeriate ve tarikate muhalif bir iş itmeye kim halk içinde şeriat ve tarikatı yaşadığı içün hicab düşmeye ve utanmaya. Utanacak işler yapmaya 13. Ayağı açık gerek. Davet edilen yerden muhalefet etmeyip vara. Ol davete icabet göre. Hazret-i Resûlî bir koyun paçasına davet etseler varırdı. 14. Bakışı açık gerek. Evliyaya talib olan kişi itikadın muhkem etmek gerek, sıdk ile Evliyanın eteğin tutmak gerekdir.
- Tıraş erkanı: Bunların devamında Radavî'de fütüvvet erkanının temel ritüelleri olan 'Bir şehirden bir şehre helva göndermek, tıraş, tac ve hırka, pîr tutmak, yol atası ve yol karındaşı tutmak, tercüman söylemek, helva-yı cüfne sunmak ve bahş eylemek, tuğ ve alem almak' gibi Erkanların Hz. Âdem ve Cebrail'den kaldığı bildirilir (Razavi yz.: vr. 11a).
