Midye, omurgasız canlı türleri arasında yer alan bir deniz ürünüdür. Kabuklu olan yapısı sert ve siyah renktedir. Midye, denizlerde ve tatlı sularda karaya yakın yerlerde bulunan kayalık bölgelerde yaşar. Peki "Midye haram mı? Midye yenir mi Diyanet?" İşte ayrıntılar...
MİDYE HARAM MI? MİDYE YENİR Mİ DİYANET?
İslam dinine göre bazı canlı türlerin yenmesinden kaçınılması gerektiği belirtilmiştir. İslam, insana maddi veya manevi yönden zararlı olan şeyleri yasaklamış, faydalı olanların ise helal olduğunu belirtmiştir.
Bu kapsamda, bazı yiyecek ve içeceklerin az bir kısmının yasaklanmasındaki amaç, genel olarak insanın beden ve ruh sağlığının korunmasının istenmesidir. Bu konuda Kur’an-ı Kerim’de, genel hükmü ifade edecek şekilde insanlar şöyle uyarılır;
“Ey insanlar! Yeryüzünde bulunan helal ve temiz olan şeylerden yiyin ve şeytanın işlerini, adımlarını takip etmeyin…” (el-Bakara, 2/168), “Ey iman edenler! Gerçekten sadece Allah’a kulluk ediyorsanız size verdiğimiz temiz [ve helal] rızıklardan yiyin için ve Allah’a şükredin.” (el-Bakara, 2/172), “Sana kendilerine neyin helal kılındığını soruyorlar. De ki: temiz olanlar (tayyibat) size helal kılınmıştır...” (Maide, 5/4). Bu ayet-i kerimeler, insanın yiyeceklerinin kendi nezahet ve mükerrem bir varlık olma durumuna uygun olarak temiz ve nezih yiyecekler olabileceğini bildirmektedir.
HANEFİ MEZHEBİNE GÖRE MİDYE YENİR Mİ?
Yeryüzündeki nimetleri insanoğlunun istifadesine sunan Yüce Allah, yiyecek olarak haram kılınan hayvanlar ile ilgili şöyle buyurmuştur: “Allah size murdar eti (leş), kanı, domuz etini ve Allah’tan başkası adına kesilmiş olanı haram kıldı…” (el-Bakara, 2/173). Bunun yanında En‘âm sûresinin 145. âyet-i kerîmesinde de aynı şeyler, niteliklerine atıfta bulunularak sayılmıştır. Bunların yanında Kur’ân-ı Kerîm’de deniz avlarının helal kılındığı ayrıca ifade edilmiştir: “Size ve yolculara geçimlik olmak üzere deniz avı ve yiyeceği helal kılındı…” (el-Mâide, 5/96).
Yukarıdaki açıklamalarının yanında Kur'ân-ı Kerîm, Hz. Peygamber’in (s.a.s) helal ve haramları açıklama/bildirme hususundaki görevi ile ilgili olarak şöyle bir ifade kullanmıştır: “…Peygamber onlara iyiliği emreder ve onları kötülükten sakındırır; yine onlara temiz olan şeyleri helal, pis olan şeyleri de haram kılar…” (A’raf, 7/157). Nitekim Hz. Peygamber, yenmesi helal ve haram olan hayvanlar ile ilgili açıklamalar yapmıştır. Bir rivâyette şunlar ifade edilmektedir: “Resûlullah (s.a.s.) azı dişi bulunan yırtıcı hayvanların ve pençesiyle avlanan yırtıcı kuşların etlerinin yenmesini yasaklamıştır.” (Müslim, Sayd, 15-16 [1933-1934]; Ebû Dâvûd, Et‘ime, 32 [3803]). Bununla birlikte Hz. Peygamber’in, pis ve iğrenç olmaları nedeniyle bazı hayvanların yenmesini yasakladığı da bilinmektedir (Ebû Dâvûd, Et‘ime, 33 [3808]). Deniz ürünleri ile ilgili olarak ise Hz. Peygamber; “Denizin suyu temiz, ölüsü helaldir” buyurulur (Ebû Dâvûd, Tahâret, 39 [83]).
İslam bilginleri, Kur'an ve hadislerde belirtilen hüküm ve ilkelere göre hangi hayvanların etinin helal ya da haram olduğunu belirlemeye çalışmışlardır. Kara ve deniz hayvanları hakkında gerek Kur'an-ı Kerim gerekse hadis-i şeriflerde, bazıları dışında bütün türlerin isimlerinden bahsedilmediğinden , bu hususta farklı hükümler de bulunmaktadır.
Bu kapsamda, bütün alimlere göre balık türleri helaldir. Balık dışındaki ürünler, Hanefî alimler tarafından helal kabul edilmemiştir (Kâsânî, Bedâi‘, 5/35).
MALİKİ, ŞAFİİ VE HANBELİ MEZHEBİNE GÖRE MİDYE YEMEK HARAM MI?
Malikî, Şafii ve Hanbeli âlimleri ise Maide süresinin 96. âyetindeki “deniz avı” ifadesinin kapsamlı oluşu ve Hz. Peygamber’in, “Denizin suyu temiz, ölüsü helaldir” ifadesi dayanarak oluşturularak, deniz ürünlerinin yenilmesi konusunda oldukça geniş bir yaklaşım ortaya koymuşlardır. Mâlikî ve Hanbelî âlimlere göre, deniz hayvanları prensip olarak helaldir. Ancak timsah gibi yırtıcı hayvanlar helal değildir (Kârâfî, ez-Zehîra, 4/96).
Şâfiî mezhebinde de aslen suda yaşadığı halde karada da yaşayabilen kurbağa, yengeç, kaplumbağa ve su yılanı gibi hayvanlar habis ve zararlı oldukları için helal sayılmaz. Bunların dışında kalan midye, kalamar, ıstakoz, karides gibi deniz ürünlerinin yenmesi ise helaldir (Remlî, Nihâyetu’l-Muhtac, 8/113,150-152).
Görüldüğü gibi Kur'ân ve Sünnette yenilmeyecek olan hayvanlar ile ilgili bir liste verilme yönüne gidilmemiş, domuz gibi adı açık bir şekilde belirtilerek yasaklananların yanında diğer hayvanlar için ilke ve ölçüler konulmuştur. Ayrıca sağlığa zararlı maddelerin tüketilmemesi gerektiği de İslam’ın genel ilkelerinden bir tanesidir. Bunun dışında, hakkında açık hüküm bulunmayan ürünlerin hükmü hususunda alimler, yukarıda da belirtildiği gibi bir anlaşma sağlayamamışlardır. Yukarıda verilen bilgilere bakıldığında yengeç, ıstakoz, karides, kalamar ve midye gibi ürünlerin üretimi ve tüketiminin helal olduğu söylenebilir.
