Düşünürlerin düşünceleriyle yeniden düşünmek
İnsan, eşref-i mahlûkat…
Allah’ın bahşettiği akıl ile yaratılanların en şereflisi…
Demokritos; “Aklın üç ilkesi; iyi düşünmek, iyi söylemek, iyi yapmaktır.”, der. Biz de iyi düşünmek, iyi söylemek, iyi yapmak için düşündüğümüz konularda veya düştüğümüz çıkmazlarda bizden öncekiler neler düşünmüşler, neler söylemişler onları tekrar tekrar okumalı iyi etüt etmeliyiz. Etmeliyiz ki doğru olanı bulup doğrularda buluşalım. İnsanın tecrübesi, yalnızca kendi başından geçenlerden çıkardığı sonuçlarla sınırlı olmamalıdır. Tecrübe; başkalarının başlarından geçen olay ve durumlar karşısında gösterilen tepkilerin öğrenilmesiyle gelişir, olgunlaşır, mükemmelleşir. O halde düşünürlerin tecrübelerine dayalı olarak söylediklerine kulak vermek, ne demek istediklerine kafa yormak gereklidir. Tecrübelerden yeterince yararlanamayanlar, açmaza düşer, yol bulmakta zorlanır, hatta yollarını kaybederler. Şimdi (A) harfi ile başlayan iki kavramı, adalet ve ahlak’ın, kapısını aralayalım. Bakalım bu iki kavram hakkında neler söylenmiş:
“Dünya dört şeyin üzerinde durur: Bilgelerin ilmi, yücelerin adaleti, haklıların duası ve yiğitlerin cesareti.” Frank Herbert
“Çok dinlememiz az konuşmamız için iki kulağımız ve bir dilimiz vardır.” Diogenes
“Her derde bir deva bulunur. Lakin ahlaksızlık illetini iyi edecek bir ilaç yoktur.” Hazret-i Ali
“Yalan ne kadar hızlı olursa olsun, hakikat ona yetişip geçer.” Kenya Atasözü
“Dalkavukluğun sağladığı çıkar, dürüstlüğün sağladığı faydadan daha fazla olursa o ülke batar.” Montesquieu
İnsanlara verilen şeylerden en hayırlısı, güzel ahlaktır. Hz. Muhammed(s.a.v)
“Bir ülkenin geleceği ve ilerlemesi sağlam kalelerle, güzel binalara ve milli gelirine değil, o insanların ahlâki değerlerine bağlıdır.” Martin Luther King
“Her binanın bir temeli var. İslam binasının temeli de güzel ahlaktır.” Abdullah bin Abbas
“Gönlünü yıkayıp arıtmamışsan ha bire abdest alıp durmaktan fayda bekleme.” Mevlana
“Ahlâk olmayan yerde, kanun bir şey yapamaz.” Napoleon Bonaparte
“Yüksek bir mevkie yerleşen alçak bir kişiden daha kötü bir şey olamaz.” Claudianus
“Bana bir yalancı göster, sana bir hırsız göstereyim.” George Herbert
“Asıl yetimler anadan babadan değil ilim ve ahlaktan yoksun olanlardır.” Hz. Ali
“Adaletin olmadığı yerde ahlak da yoktur.” Montaigne
“İyi bir vicdan en rahat yastıktır.” C. Brentano
“Gerçeği her zaman savun, anlayan olmasa bile vicdanına karsı hesap vermekten kurtulursun.” Herbert George Wells
“Kuvvete dayanmayan adalet, aciz; adalete dayanmayan kuvvet, zalimdir.” Pascal
“Adalet kutup yıldızı gibi yerinde durur ve geri kalan her şey onun etrafında döner.” Konfüçyus
“Adalet olmadan, düzen olmaz.” Albert Camus
“Mal kaybeden bir şey kaybetmiştir. Onurunu kaybeden çok şey kaybetmiştir. Cesaretini kaybeden her şeyini kaybetmiştir.” Goethe
“Memleketler kılıçla alınır, lakin adaletle muhafaza edilir.” Timurlenk
“Toplulukları idare edenler adaletten ayrılıp zulüm ve haksızlık yaptıkları zaman, Allah o ülkede bereketini azaltır.” Vehd bin Münebbih
“Bırakın adalet yerini bulsun, isterse kıyamet kopsun.” William Watson
“Adalet gücü bağımsız olmayan bir milletin, devlet halinde varlığı kabul olunmaz.” M. Kemal Atatürk
“Gücü olmayan adalet aciz; adaleti olmayan güç ise zalimdir.” Erich Auerbach
“Geç kalan adalet, adaletsizliktir.” Savage Landor
“Bir tek kişiye yapılan haksızlık, bütün topluluğa yönelmiş bir tehdittir.” Montesquieu
“Haksızlığa sapıp bütün insanların senin peşinden gelmeleri yerine, adaletli davranıp tek başına kalman iyidir.” Mahatma Gandhi
“Kıyamet günü, bana en sevgili ve yakın olanınız, ahlâkı en güzel olanınızdır.”Hz. Muhammed (s.a.v)
“Zayıf, daima adalet ve eşitlik ister, hâlbuki bunlar kuvvetlinin umurunda bile değildir.” Aristoteles
“Hür olmadıkları halde kendisini hür sayanlar kadar köle yoktur.” Goethe
“Adalet, her şeyi lâyık olduğu yere koymaktır. Ayakkabı ayağındır, külâh başın.” Mevlana
“Oğul, boyundan-soyundan olsun olmasın insanlara adil davran. Adaletten ayrılma ki, insanların birlik ve dirlik kazansın.” Ertuğrul Gazinin Annesi Hayme Ana)
“Hukukun kuvvetinin azaldığı yerde, kuvvetlinin hukuku geçerli olmaya başlar.” M. Deuverger
“Bir memleket adaletle yaşar, adaletsizlikle yıkılır.” Aliya İzzet Begoviç
“Haksızlıklara karşı gelmeyenler, yalnız haklarını değil, onur ve şereflerini de kaybederler.” Hz. Ali
“Bir saat adaletle hükmetmek, bir sene ibadet etmekten daha hayırlıdır.” Hz. Muhammed(s.a.v)
