BRI, genellikle altyapı projeleri için bir strateji olarak algılanır. Daha önceki ele aldığım köşe yazımlarımda gördüğümüz gibi, altyapı geliştirme, Yeni İpek Yolu’nda önemli bir yapı taşıdır, ancak tek hedef bu değildir.
BRI, genellikle altyapı projeleri için bir strateji olarak algılanır. Daha önceki ele aldığım köşe yazımlarımda gördüğümüz gibi, altyapı geliştirme, Yeni İpek Yolu'nda önemli bir yapı taşıdır, ancak tek hedef bu değildir. Yolların, limanların veya telekomünikasyon tesislerinin inşası ve modernizasyonu da ticaretin kolaylaştırılması için bir temel teşkil eder. Bu nedenle, BRI'yi, merkezde Çin ile değer zincirlerini yeniden şekillendirmeyi amaçlayan çok boyutlu bir strateji olarak anlamak önemlidir.
Bugün, dünya ticaretinin üçte ikisinden fazlası küresel değer zincirleri aracılığıyla gerçekleşmektedir. Son yirmi yılda ticaret engelleri kaldırıldı, nakliye maliyetleri düşürüldü, işçiler için istihdam yaratıldı ve gelişmekte olan ülkelerde kayda değer ekonomik büyüme teşvik edildi. Çin'in Yeni İpek Yolu, Çin'deki küresel üretim değer zincirlerini, Avrupa ve dünyanın geri kalanındaki tüketimi çözmekle pek ilgili değil. Bunun yerine, BRI'nin yardımıyla Çin, çeşitli 'koridorlar' boyunca farklı üretim segmentlerini, Çinli devler için karşılaştırmalı maliyet avantajlarını artıracak şekilde geliştirmek istiyor. Yakın zamana kadar VW ve Apple gibi küresel oyuncular, Çin fabrikalarındaki ucuz üretim maliyetlerinden yararlanıyordu. 'Orta Krallık', esas olarak Batılı şirketler için bir ara ürün tedarikçisi olarak hareket etti. Çin'in düşük işçilik maliyetleri veya gevşek çevre düzenlemeleri gibi üretimdeki 'karşılaştırmalı avantajları', artık yavaş yavaş ortadan kalkıyor. Ülke, ayrıca kendi büyük şirketlerini dünya ekonomisine bir yolculuğa gönderebilmektedir. Bu nedenle Çin liderliği, küresel değer zincirinin üst ucunu fethetmek istiyor. Bunu başarmak için Çin, endüstrisini modernize etmeye devam etmelidir. Büyük nüfusa rağmen, yerel vasıflı işçiler her zaman mevcut değildir. Ayrıca çok daha pahalı hale gelmiştir. Çin artık sadece 'düşük ücretli bir ülke' değil ve artan talepleri olan artan bir orta sınıfa sahip. BRI ile ilgili yatırımların bir sonucu olarak, mevcut değer zincirleri sadece Çin'in yakın çevresinde dönüştürülmeyecek. Benzer şekilde, BRI girdilerine erişimin iyileştirilmesi, Çin'in çıktıyı artırmasını sağlayacaktır. Çin'in BRI bölgesindeki en büyük ticaret ortakları, nispeten dengeli bir ticaret dengesine ve büyük bir ucuz işgücü rezervine sahip ASEAN ülkeleridir. Bu, kısmen değer zincirindeki tamamlayıcılıklarından kaynaklanmaktadır. 2020'nin ilk üç ayında ASEAN hem AB'yi hem de ABD'yi geçerek, Çin'in en büyük ticaret ortağı haline geldi. Çin'in Vietnam ve Endonezya'dan ithalatı sırasıyla %24 ve %13 artarak, iki bölge arasında giderek daha fazla entegre olan değer zincirlerini ortaya koydu. Elektronik, özellikle entegre devreler, Çin'in üç ayda 14,9 milyar ABD doları değerinde mal ithal etmesiyle 2020'nin ilk çeyreğine ilişkin rakamlara önemli katkı sağladı. Çin ile ABD arasındaki ticaret savaşı bu süreci hızlandırmaya yardımcı oluyor. Birçok Japon ve Güney Koreli şirket de üretimlerini ASEAN ülkelerine kaydırmaya başladı. ASEAN ülkeleri, istikrarlı bir ortamın yanı sıra hala düşük ücretler ve gelişmiş altyapı sunmaktadır. Çinli şirketler Malezya, Vietnam ve Tayland'da entegre devre fabrikaları kurdu. Bunlar da Çin pazarından gelen talebi karşılayabildi. Bu fabrikaların birçoğunun hala Çin hammaddelerine, ekipmanına, uzmanlığına ve teknolojisine ihtiyacı var. Birçoğu da ana pazar olarak Çinli tüketicilere bağlı. Çin ile ABD arasındaki ticaret savaşı bu süreci hızlandırmaya yardımcı oluyor. Birçok Japon ve Güney Koreli şirket de üretimlerini ASEAN ülkelerine kaydırmaya başladı. ASEAN ülkeleri, istikrarlı bir ortamın yanı sıra hala düşük ücretler ve gelişmiş altyapı sunmaktadır. Çinli şirketler, Malezya, Vietnam ve Tayland'da entegre devre fabrikaları kurdu. Bunlar da Çin pazarından gelen talebi karşılayabildi. Bu fabrikaların birçoğunun, hala Çin hammaddelerine, ekipmanına, uzmanlığına ve teknolojisine ihtiyacı var. Birçoğu da ana pazar olarak Çinli tüketicilere bağlı. Asya uzmanları, salgın sonrası dönemde ASEAN+3 (ASEAN+ Çin, Japonya ve Güney Kore) ekonomileri arasında daha fazla bölgesel ticaret entegrasyonu sağlama çabalarının hızlandırılacağını varsayıyorlar. Ayrıca ABD'nin artan korumacılığına karşı bir savunma tepkisi olarak, Çin ile Orta Asyalı ortakları arasındaki ticaret de son on beş yılda önemli ölçüde arttı. 2000 yılında, BRI ülkeleri, Çin'in ihracatının sadece %13'ünü ve ithalatının %19'unu oluşturuyordu, ancak 2015 yılına kadar her iki pay da sırasıyla %27 ve %23'e ulaştı.
Yine de Orta Asya, Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri ve Moğolistan birlikte Çin'in dış ticaretinin %3'ünden daha azını oluşturuyor. Artış, ağırlıklı olarak ASEAN bölgesinde gerçekleşiyor. Orta Asya'dan üretim ve ihracat şu anda petrol, mineraller ve tarım ürünlerine odaklanıyor, ancak ülkeler arasında önemli farklılıklar var. Bazı ülkeler tipik olarak tekstil ve makine imalatında uzmanlaşıyor. Afrika-Çin ticareti, 2019 yılında Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Anlaşması'nın (AfCFTA) imzalanmasıyla önemli bir ivme kazandı. Bu, çoğu Afrika ülkesi ile Çin arasında ticareti yapılan tüm malların %90'ına uygulanan tarifeleri ortadan kaldırdı. Tahminler bu nedenle AfCFTA anlaşması nedeniyle, Çin-Afrika ticaretinde bir artış öngörüyor. Afrika'nın Çin'e ihracatı, şu anda, yılda %30'un üzerinde büyüme oranlarıyla, 100 milyar ABD Dolarını aşmaktadır.
