İstanbul’un tarihi mekanları arasında türbeler de önemli bir yer
tutmaktadır. Bunlar arasında Padişah türbeleri, Fatih Sultan
Mehmet’ten itibaren İstanbul’da görülmeye başlanır: Fatih
Külliyesinde; Fatih Sultan Mehmed Han türbesi, Beyazıt
Külliyesinde; II. Beyazıt Türbesi, Yavuz Selim Külliyesinde; Sultan
Selim Türbesi, Süleymaniye Külliyesinde; Kanuni Sultan Süleyman
Türbesi olarak her külliye de bir türbe şeklinde başlamış, daha
sonra II. Selim’in Türbesi Ayasofya’da yer almış, III. Murad ve
III. Mehmed Türbeleri yine Ayasofya’da yapılmıştır. Ayrıca I.
İbrahim ve I. Mustafa Ayasofya Vaftizhanesi’ne defnedilerek bu
bölüm de türbe olarak kullanılmıştır.
Sultanahmed Külliyesi’nde yer alan I. Ahmed’in, içinde Genç Osman
ve IV. Murad’ı da barındıran türbesi ve Yeni Camii yani Hatice
Turhan Valide Sultan Külliyesi’nde yer alan 6 Padişah’ın (IV.
Mehmed, II. Mustafa, III. Ahmed, I. Mahmud, III. Osman, V. Murad)
bir arada bulunduğu büyük türbe önemli Padişah
türbelerindendir.
Yine baktığımız zaman Bahçekapı’da I. Abdülhamid’in oğlu IV.
Mustafa ile birlikte yattığı türbe, İstanbul’da ‘’Türbe’’ semtine
adına veren Divanyolu’nda Sultan II. Mahmud’un adına yapılan ve
içinde Ulu Hakan II. Abdülhamid ve Abdülaziz’i de barındıran türbe,
Yavuz Selim’de Abdülmecid Türbesi, Laleli Külliyesi’nde Sultan III.
Mustafa ve oğlu III. Selim’in de yer aldığı türbe ile Eyüp’de
Sultan Reşad Türbesi önemlidir.
Ayrıca Padişah hanımlarından bağımsız türbe olarak yapılan
Süleymaniye Külliyesi’ndeki Hürrem Sultan Türbesi, sanat tarihi ve
İstanbul mimarisinde Mimar Sinan eseri olması açısından önemlidir.
Yine Fatih’teki Nakşidil Sultan Türbesi bağımsız bir bölüm olarak
dikkat çeker.
Padişah çocukları için yaptırılan bir özel türbe de Ayasofya
Külliyesi’ndeki Şehzadeler Türbesi’dir. Bu konuda en güzellerinden
bir diğer örnek de Şehzade Mehmed için Mimar Sinan tarafından
Şehzadebaşı Külliyesi’nde yapılan türbedir.
Saltanat mensupları dışında Vüzera- Paşa Türbeleri olarak
sınıflandırabileceğimiz bir grup daha vardır. Bu gruptan Mimar
Sinan eseri olan Rüstem Paşa, Şehzade Külliyesi’nde yer alır.
Ayrıca Sokullu Mehmed Paşa Türbesi Eyüp’te; Piyale Paşa Türbesi
Kasımpaşa’da; Hüsrev Paşa Türbesi Fatih’te yer almaktadır. Bunların
hepsi Mimar Sinan eserleridir. Mimar Sinan’ın kendi türbesi ise
Süleymaniye Külliyesi’nin hemen yakınlarındadır.
Bütün bu söz konusu olan türbeler, tasarımında Mimar Sinan gibi
büyük mimarların yer aldığı, dışında malzeme olarak taş ve mermer
işçiliğinin; içinde Çini, Hat ve Ağaç işçiliğinin en güzel
örneklerinin görüldüğü tarihi mekanlardır.
Cumhuriyet dönemi türbe kültürüne bir örnek teşkil edebilecek
anıt-mezar örneği olarak ise Topkapı’daki Adnan Menderes ve Turgut
Özal’ın mezarlarını sayabiliriz. Bu bağlamda tarihi kültürel
mirasımızın bir parçası olan türbelerimiz her daim tarihin akışı
içinde önem arz etmektedir.