Mardin Süryanileri’ne Bir Bakış
Mardin, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan, ticari ve kültürel kavşakta bulunan Türkiye'nin son derece önemli bir vilayetidir.
Mezopotamya'nın ilk sakinleri, Süryaniler
4000 seneyi aşkın bu coğrafyada yaşamlarını idame ettiren hoşgörü ve tevazu sahibi insanlar… Bölgedeki Araplar, Kürtler, Yezidiler ve Türkler ile muhabbet içinde yaşayan Süryaniler…
Gerek tarihi güzellikleriyle gerekse birden fazla dini inanışa mensup halkı içinde barındıran kadim şehir Mardin'in, kadim halklarından olan Süryanilerin ele alındığı bu eserde sayısız kaynaktan derlemeler yapıldığı görülmektedir. Mardin'de, aynı topraklarda, senelerdir beraber yaşadığı ve günlük hayatta ancak din adamlarının, rahiplerin, metropolitlerin kıyafetlerinden Süryani olduklarının farkına varıldığı insanların gündelik hayatlarına, inançlarına, eşsiz kültürlerine değinilerek, okuyuculara sunulmuştur.
Zaman zaman Süryani mutfağından, Süryani düğünlerinden zaman zaman da dünyanın hiçbir yerinde eşi benzeri bulunmayan telkari sanatından bahsedilmiştir.
Bu çalışmanın konusu olarak Mardin Süryanilerinin seçilmesindeki en büyük etkenlerden biri de Süryani toplumu ile ilgili daha önce yapılan çalışmaların yeterli olmaması ve özellikle de Süryanilerin dini hayatının dar bir çerçevede ele alındığının tespit edilmiş olmasıdır.
Bu çalışmada; Mardin'de, aynı coğrafyada, yıllardır beraber yaşadığımız ve günlük hayatta ancak din adamlarının kıyafetlerinden Süryani olduklarını anladığımız bu insanların gündelik yaşamları, kültürleri, inançları ele alınmıştır.
Mardin Süryanilerini konu alan bu araştırma projesinde mevcut literatür taranmış, görüşmeler ve derlemeler yapılmıştır.
Kitapta öğrendiğimize göre Mardin ve çevresindeki Süryanileri ifade etmek üzere, Süryanilerin bu çevredeki kiliselerini içine alan bir Metropolitlik merkezine ''Tur Abdin'' ismi verilmektedir. Buna göre Tur Abdin, Midyat merkez olmak üzere Mardin ve Mardin'in bazı ilçelerini içine alan bölgedir. Tur Abdin, aynı zamanda merkezi Midyat'ta bulunan ve İstanbul ile Ankara çevrelerindeki kiliseler hariç, Türkiye'deki bütün kiliselerin bağlı olduğu bir Metropolitliktir.
Tur Abidin dışında Türkiye'de bir de İstanbul ve Mardin Metropolitlikleri mevcuttur. Mardin ve çevresi ile burada yaşayan Süryaniler, bu ve buna benzer özelliklerinden dolayı bu araştırma projesinin konusu olmuştur.
Bu çalışma beş bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde, araştırmanın alanı olan Mardin ve çevresi ile ilgili tarihi ve coğrafi bilgiler verilmiştir.
İkinci bölümde, araştırmanın ana konusunu oluşturan Süryanilerin geçmişten günümüze tarihi, etnik kökeni, Süryanilerin dili ile ilgili bilgiler verilmiş ve Süryanilerin Türkiye'de en yoğun olarak yaşadıkları Mardin bölgesi incelenmiştir.
Araştırmanın üçüncü bölümünde Mardin Süryanilerinin sosyal yaşamı incelenmiştir. Bunlar, Mardin Süryanilerinde geçiş dönemleri olan doğum, evlenme gibi konular ele alınmıştır. Ayrıca bu bölümde Mardin Süryanilerinin halk mutfağı, halk oyunları, müzikleri, giyim-kuşamı ile halk edebiyatı ürünleri olan türkü, ninni, tekerleme, bilmece, atasözleri, özdeyişler, dua, ilahi, masal ve efsaneler derlenmiş ve el sanatları konuları incelenmiştir.
Araştırmanın son bölümünde ise Mardin Süryanilerinde inanç konusu ele alınmıştır. Bu bölüm dini ritüeller kısmını oluşturan vaftiz, karibo(kirve), kutsal yağ, ibadetler ve Mardin Süryanilerinin halk inanışları ile bayramlar ve kutsal günler gibi konuları kapsamaktadır.
Bu çalışma Mardin Süryanilerinin halk kültürü üzerine sosyo-kültürel bir inceleme olup son bölümde araştırma ile ilgili genel bir değerlendirme yapılmıştır.
Tarihi, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Mardin Süryanileri
Kübra Nur Ekmen
Çınaraltı Yayınları
Sayfa 112
2023, İstanbul
