Uluslararası Af Örgütü raporuna göre geçtiğimiz yıl dünya çapında uygulanan idam cezalarında son beş yılın rekoru kırıldı. Söz konusu raporda infazın en çok gerçekleştirildiği ülkeler Birleşik Arap Emirlikleri ve İran olarak kayıtlara geçti. İdamların yüzde 90'ı bu iki ülkede gerçekleştirildi.

2021'deki infazlara kıyasla %53'lük bir artışla, 20 ülkede bilinen toplam 883 kişinin ölüm cezası uygulandı. Geçen yıl Çin'de uygulandığı bilinen binlerce infazı kapsamayan infaz sayısındaki bu ani artışın kaynağı, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'daki ülkelerdi. Bu ülkelerde 2021'de kaydedilen infaz sayısı 520 iken 2022'de 825 oldu.

BAE'DE İDAM CEZASI ÜÇ KATINA YÜKSELDİ

Rapora göre İran'da 2021 yılında gerçekleştirilen infaz sayısı 314 iken 2022 yılında bu sayı 574'e ulaştı. Birleşmiş Milletler'in rakamlarına göre ise İran'da bu yıl en az 209 kişi idam edildi. Rapora göre Birleşik Arap Emirlikleri'nde bu sayı 2021 yılında 65 iken 2022 yılında196'ya ulaşarak üç katına yükseldi. Bu rakam rekor bir artışla Uluslararası Af Örgütü tarafından son 30 yıl içinde kaydedilen en yüksek idam rakamı olarak kayda geçti. Yine Birleşik Arap Emirlikleri'nde geçtiğimiz yıl sadece bir gün içinde 84 insan infaz edilirken aynı günde 24 kişinin idam edildiği bir diğer ülke ise Mısır oldu.

ARABİSTAN'DA BİR GÜNDE 81 KİŞİ İDAM EDİLDİ

Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnès Callamard konu hakkındaki açıklamasında, 'Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesindeki ülkeler 2022'de insan hayatını tamamıyla hiçe sayarak infazları büyük ölçüde artırdı ve uluslararası hukuku ihlal etti. Bölge genelinde yaşam hakkı elinden alınan kişi sayısı artarken Suudi Arabistan tek bir günde 81 kişinin ölüm cezasını uyguladı. En son İran, halk ayaklanmasına son vermeye dönük nafile bir çabayla insanları yalnızca protesto haklarını kullandıkları için infaz etti' dedi.

'ÇİN EN YÜKSEK İNFAZ UYGULAYAN ÜLKE'

Ölüm cezası uygulaması Çin, Kuzey Kore ve Vietnam gibi bu cezaya sık sık başvurduğu bilinen bazı ülkelerde gizlenmeye devam etti. Bu da küresel sayıların çok daha yüksek olduğu anlamına gelmektedir. Çin'de öldürülen kişi sayısı tam olarak bilinmese de Çin'in 2022'de de İran, Suudi Arabistan, Mısır ve ABD'den önce dünyanın en yüksek sayıda infaz uygulayan ülkesi olduğu açık.

UYUŞTURUCUYA DAYALI İNFAZLAR İKİ KATINA ÇIKTI

2022'de Afganistan, Kuveyt, Myanmar, Filistin Devleti ve Singapur'da infazlar sürerken infaz sayıları İran'da (314'ten 576'ya), Suudi Arabistan'da (65'ten 196'ya) ve ABD'de (11'den 18'e) arttı.

2021'e kıyasla 2022'de, uyuşturucuyla bağlantılı suçlara dayalı kayıtlı infaz sayısı iki katına çıktı. Uyuşturucuyla bağlantılı infazlar; ölüm cezasının yalnızca kasten öldürme içeren 'en ciddi suçlarda' uygulanması gerektiğini belirten uluslararası insan hakları hukukunun ihlalidir. Bu türde infazlar Çin'de, Suudi Arabistan'da (57), İran'da (255) ve Singapur'da (11) kaydedildi ve Uluslararası Af Örgütü'nün dünya genelinde kaydettiği toplam infaz sayısının %37'sini oluşturdu. Uyuşturucuyla bağlantılı suçlara dayalı infazların Vietnam'da da uygulanmış olması muhtemel ancak Vietnam'da sayılar devlet sırrı olarak saklanmaya devam ediyor.

Agnès Callamard açıklamasında, 'Gaddarca bir eğilim sergilendi ve bilinen tüm infazların %40'a yakını uyuşturucuyla bağlantılı suçlar nedeniyle uygulandı. Dikkate değer husus, bu alçakça cezadan orantısız etkilenenlerin genellikle dezavantajlı gruplardan olmasıdır. Devletlerin ve BM'nin bu açık insan hakları ihlallerinden sorumlu olanlara baskı yaparak uluslararası güvencelerin yürürlüğe konulmasını sağlama zamanı geldi' ifadelerini kullandı.

İnfaz sayısı artarken, kaydedilen toplam ölüm cezası sayısı genel itibariyle aynı kaldı ve 2021'den 2 bin 52'den 2022'de 2 bin 16'ya gerileyerek çok sınırlı bir azalma gösterdi.

ALTI ÜLKE ÖLÜM CEZASINI KALDIRDI

Bu kasvetli tabloya rağmen altı ülkenin ölüm cezasını kısmen veya tamamen kaldırması umut ışığı oldu.

Kazakistan, Papua Yeni Gine, Sierra Leone ve Orta Afrika Cumhuriyeti tüm suçlar için ölüm cezasını kaldırırken Ekvator Ginesi ve Zambiya adi suçlar için ölüm cezasını kaldırdı.

Aralık 2022 itibariyle 112 ülke ölüm cezasını tüm suçlar için, dokuz ülkeyse yalnızca adi suçlar için kaldırmıştı.

Liberya ve Gana'nın ölüm cezasını kaldırmaya yönelik yasama adımlarıyla olumlu yöndeki gidişat devam etti. Sri Lanka ve Malezya yetkilileri ise ölüm cezası uygulamasına başvurmayacaklarını açıkladı. İlaveten, Malezya Parlamentosu'nda zorunlu ölüm cezasını kaldırmayı öngören yasa tasarıları hazırlandı.