İran riyali çarşamba günü tarihindeki en düşük seviyeye gerileyerek, Donald Trump’ın Kasım ayında ABD başkanlık seçimlerini kazanmasından bu yana değerinin yüzde 10'undan fazlasını kaybetti. Bu durum, Ortadoğu'daki savaşlarla sıkışıp kalan Tahran için yeni zorluklara işaret ediyor.
Tahran'daki tüccarlara göre riyal, dolar karşısında 777.000 riyale kadar düştü oysa Trump’ın kazandığı gün 703.000 riyal seviyesindeydi.
İran Merkez Bankası, geçmişte döviz kuru iyileştirmeyi amaçlayarak piyasaya daha fazla döviz enjekte etmişti.
İran Merkez Bankası Başkanı Mohammad Reza Farzin salı akşamı devlet televizyonuna verdiği röportajda, döviz arzının artırılacağını ve döviz kuru istikrarının sağlanacağını belirtti. Farzin, döviz piyasasına 220 milyon dolar enjekte edildiğini söyledi.
Riyalin değer kaybı; İran'ın Çarşamba günü kötüleşen enerji krizi nedeniyle okullar, üniversiteler ve hükümet ofislerinin kapanmasını istemesinin ardından hızlandı. Kriz, yazın yaşanan elektrik kesintilerinin ardından, şiddetli soğuk, kar ve hava kirliliği ile daha da kötüleşti.
İran'ın geniş doğalgaz ve petrol rezervlerine rağmen yıllarca süren yetersiz yatırımlar ve yaptırımlar, enerji sektörünü mevsimsel artışlara karşı hazırlıksız bırakmış ve kesintili elektrik kesintilerine ve gaz sıkıntılarına yol açtı.
2015 yılında, İran’ın dünya güçleriyle nükleer anlaşma yaptığı dönemde, riyal 1 dolar karşısında 32.000 seviyesindeydi. İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın göreve başladığı 30 Temmuz’da ise döviz kuru 1 dolar karşısında 584.000 riyaldi.
Trump, 2018 yılında tek taraflı olarak Amerika’yı nükleer anlaşmadan çekti ve bu, aralarındaki yıllarca süren gerilimi başlattı ve hala devam ediyor.
İran’ın ekonomisi, hızla ilerleyen nükleer programı nedeniyle uygulanan ağır uluslararası yaptırımlar altında yıllardır zorlanıyor. Bu program, şu anda nükleer silah yapımına yakın seviyelerde uranyum zenginleştiriyor.
Pezeşkiyan, Mayıs ayında helikopter kazasında selefi Ebrahim Raisi’nin hayatını kaybetmesinin ardından seçildi ve Batı yaptırımlarını hafifletmek amacıyla bir anlaşma yapma sözüyle iktidara geldi.
1979’daki ABD Büyükelçiliği baskını ve ardından gelen 444 günlük rehin krizi sonrasında iki ülke arasında gerilimler hala yüksek. Devrim öncesinde riyal, 1 dolar karşısında 70 idi.
İran, bölgedeki çatışmalara derinden dahil olmaya devam ediyor. İran'ın müttefikleri, kendilerini “direniş ekseni” olarak tanımladığı gruplar ve savaşçılarla birlikte zor durumda. Bu gruplar arasınad Filistinli Hamas, Lübnan’ın Hizbullah’ı ve Yemen’in Husi milisleri bulunuyor.
