Fas’ın, ABD’nin en eski müttefiklerinden biri olarak, Trump’ın ikinci döneminde küresel ve bölgesel düzeyde daha güçlü bir konuma gelebileceği ifade ediliyor.
TARİHİ VE STRATEJİK ORTAKLIK
Fas, ABD’yi bağımsız bir ülke olarak tanıyan ilk devletlerden biri. 1777 yılında Sultan III. Muhammed, Fas limanlarını Amerikan gemilerine açtı. Bu dostluk, 1786 yılında imzalanan ve halen yürürlükte olan bir barış ve dostluk anlaşmasıyla resmiyet kazandı. 2004 yılında Fas, ABD tarafından “NATO dışı büyük müttefik” statüsüne layık görüldü ve terörle mücadele gibi uluslararası konularda önemli bir rol üstlendi.
Trump, 2020’nin Aralık ayında ilk başkanlık dönemi sona ermeden Batı Sahra’yı Fas’ın bir parçası olarak tanımıştı. Bu karar, ABD’nin Fas ile ilişkilerini daha da derinleştirmişti. Ancak Biden yönetimi bu projeyi ilerletmedi. Fransa’nın yakın zamanda Fas’ın Batı Sahra üzerindeki egemenliğine verdiği destek, bu sürecin hızlanmasına katkı sağlayabilir.
FAS’IN ORTA DOĞU VE AFRİKA’DAKİ ROLÜ
Fas, 2020 yılında Abraham Anlaşmaları kapsamında İsrail ile diplomatik ilişkilerini normalleştiren Arap ülkelerinden biri oldu. Ancak 2023’te Hamas’ın İsrail’e saldırıları ve Gazze’ye yönelik İsrail bombardımanları, Fas’ta Filistin yanlısı büyük gösterilere yol açtı. Yine de Fas, İsrail ile ilişkilerini koparmadı ve diplomatik dengeleri korumaya çalıştı.
Fas’ın etkisi yalnızca Orta Doğu ile sınırlı değil. 2017’de Afrika Birliği’ne geri dönen Fas, kıta genelinde etkisini artırmaya devam ediyor. Fas Kralı VI. Muhammed, Kasım 2023’te Sahel ülkelerine (Mali, Nijer, Çad ve Burkina Faso) Atlantik Okyanusu’na erişim sağlamak amacıyla büyük ölçekli kalkınma projeleri başlattı. Bu projeler, ABD ile Atlantik iş birliği çerçevesinde koordinasyonu gerektirebilir.
EKONOMİK İŞ BİRLİĞİ VE YEŞİL SANAYİ
Fas ekonomisi, ABD ile 2006’dan bu yana yürürlükte olan serbest ticaret anlaşmasından faydalanıyor. Biden yönetiminin Enflasyon Azaltma Yasası (IRA), Fas’a ABD pazarlarına erişim sağlayan Çinli şirketler için cazip bir merkez haline geldi. Bu süreç, Fas’ta istihdam yaratılmasını ve yeşil sanayi alanında teknoloji transferlerini teşvik etti. Ancak Trump’ın Cumhuriyetçi Kongre ile birlikte IRA’yı kaldırmaya çalışması, Fas’ın bu avantajlarını kaybetmesine neden olabilir.
ÇİN VE ABD ARASINDAKİ STRATEJİK DENGE
Fas, şu ana kadar ABD ve Çin arasında denge politikası izlemeye çalıştı. Ancak Trump’ın Çin ile gerilimi artırması durumunda, Fas bu politikasını yeniden gözden geçirmek zorunda kalabilir. Çin, Afrika’nın en büyük ticaret ortağı konumunda ve kıtadaki ticaret hacmi ABD’nin beş katına ulaşmış durumda. Bu nedenle Trump’ın Fas ile ortaklığı nasıl ele alacağı, ABD’nin Afrika’ya yönelik genel stratejisi hakkında ipuçları verebilir.
DEĞİŞEN AFRİKA DİNAMİKLERİ
Trump’ın ikinci başkanlık dönemi, 2021’de bıraktığı Afrika’dan çok farklı bir kıtayla karşı karşıya. Kıtada pandemi, enerji krizi, Sahel’deki darbeler, Sudan’daki iç savaş ve BRICS grubunun güçlenmesi gibi olaylar büyük değişimlere yol açtı. Tüm bu konularda Fas, Washington’da etkili bir ses olmayı sürdürüyor.
Bu durum, Trump yönetiminin Fas ile ilişkilerinde atacağı adımların hem Orta Doğu hem de Afrika’daki stratejik önceliklerini şekillendirebileceğini gösteriyor.
