Reuters, Batı yaptırımlarına maruz kalan beş milyarderin hissedar olduğu beş kimya şirketini tespit ettiğini içeren bir haber hazırladı.
Haberde, bu şirketlerin savaşın başlangıcından 2024 Eylül ayına kadar Rusya’nın en büyük patlayıcı fabrikalarına demiryolu ile sevk edilen temel kimyasalların yüzde 75’inden fazlasını sağladığı bilgisine de
yer veriliyor. Haber şu şekilde devam ediyor:
Öne Çıkan Milyarderler Kim?
Bu milyarderler arasında eski Chelsea Futbol Kulübü sahibi Roman Abramovich ve Forbes’un Nisan ayında Rusya’nın en zengin adamı olarak ilan ettiği, 28,6 milyar dolarlık servete sahip Vagit Alekperov bulunuyor. Abramovich ve Alekperov’un şirketleri veya avukatları aracılığıyla yapılan yorum taleplerine ise yanıt vermemeyi tercih etti.
Abramovich’in yüzde 28 hisseye sahip olduğu Londra merkezli Evraz, kimyasalları yalnızca "sivil kullanım için" sağladığını belirtti. Alekperov’un hissedar olduğu Lukoil ise patlayıcı ya da ilgili bileşenler üretmediğini ifade etti.
Sivil Şirketlerin Rolü de Var
Massachusetts Üniversitesi’nden tedarik zinciri uzmanı Anna Nagurney, bu şirketlerin sadece mühimmat için gerekli kimyasalları sağlamakla kalmadığını, aynı zamanda gübre gibi sivil ürünlerin ihracatından kazandıkları dövizle Moskova’yı desteklediğini vurguladı. Nagurney, "Bu kimya şirketleri sivil gibi çalışıyor olabilir, ancak savaş çabalarını sürdürüyorlar," dedi.
Patlayıcı Üretimine Kimyasalların Akışı
Reuters, Şubat 2022’den Eylül 2024’e kadar Ukrayna işgalinden bu yana 600 binden fazla demiryolu sevkiyatını analiz etti. Veriler, patlayıcı üretiminde kullanılan temel kimyasalların hangi fabrikalara ulaştığını gösteriyor.
Bu fabrikaların beşi, Rusya’nın devlet silah üreticisi Rostec’in alt kuruluşları. Ayrıca, sızdırılan vergi faturaları, bu kimya firmalarının dört patlayıcı fabrikasına tedarikçi olduğunu doğruladı.
Yaptırımların Etkisi
Reuters’in bulguları, Batı’nın yaptırımlarının Rusya’nın askeri üretimini engellemekte yetersiz kaldığını gösteriyor. Milyarderler yaptırımlara tabi olsa da, kimya şirketleri genellikle ABD ve Avrupa Birliği'nden ithalat yaptırımları gibi ciddi mali cezaların dışında kaldı.
Sivil Ürünler ve Tarımsal Gübreler
Bu kimya tesislerinin çoğu tarım için kritik olan gübre gibi sivil ürünler üretiyor. Ancak, bazı uzmanlar yaptırımların bu şirketlere genişletilmesinin küresel gıda güvenliği üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceği konusunda uyarıyor. ABD Hazine Bakanlığı ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, Reuters’in bulguları hakkında yorum yapmayı reddetti.
Ukrayna’daki Savaş ve Mühimmat Üretimi
Ukrayna’daki savaş, yüksek patlayıcıların kritik rol oynadığı bir topçu düellosuna dönüştü. Rusya, mühimmat stoklarını yenilemek için hem askeri üretime yoğun yatırım yapıyor hem de Kuzey Kore’den mühimmat ithal ediyor. Sverdlov tesisi, plastik patlayıcı HMX ve RDX’in Rusya’daki ana üreticisi olarak dikkat çekiyor. Eurochem ve Uralchem gibi şirketler, bu fabrikaya büyük miktarda kimyasal sağladı.
Uzman Görüşleri ve Potansiyel Adımlar
Reuters’e konuşan uzmanlar, yaptırımların genişletilmesinin hem sivil hem de askeri etkilerini dikkatlice değerlendirmek gerektiğini vurguladı. Avrupa Komisyonu, bu tür tedbirlerin etkilerini analiz ederek gıda güvenliğini riske atmadan yeni yaptırımlar uygulanabileceğini belirtiyor.
