Değerler, kişisel olarak sizin için önemli olan, sizi harekete geçiren şeylerdir. Tembellik, korku ya da kaygı hissetseniz bile sizi harekete geçirebilirler. Her şeyin nasıl sonuçlanacağını bilmeseniz de, sizi yerinizden kaldıran içsel bir motivasyon kaynağıdır.
Değerler, sizi belli bir noktaya götürmeyen ama yönünüzü korumanıza yardımcı olan içsel bir pusuladır. Yaşamınıza anlam katan temel ilkelerinizdir.
Değerler bir yaşam tarzıdır; davranışlarda mutlaka kendini gösterir (bu sahip olmak değil, olmakla ilgilidir). Örneğin, değeriniz “şefkatli olmak” ise, bunu bir arkadaşınızı dinlerken, yoğun bir günün ardından dinlenirken ya da köpeğinizi severken gösterebilirsiniz.
Önemli olan, değerlerin özgür bir seçimle belirlenmesidir; toplum ya da ebeveynler tarafından dayatılan bir şey değildir. Değerler mantıklı olmak zorunda değildir, ama daima ilgi ve duygusal yankı ile ilişkilidir.
Ayrıca, değerler her zaman keyifli ya da mutlu hislerle ilgili değildir. Bazen zorlu kararlar ve duygularla da ilişkilidir: Ağır hasta birinin yanında olmak zordur, önemli bir şeyi savunmak korkutucudur, yeni bir şey öğrenmek kaygı verici olabilir. Ancak “neyin uğruna” yaşadığınızı bilirseniz, zorluklar bile anlam kazanır.
Değer olmayan şeyler nelerdir?
• Başkalarının bize yönelik tutumları: Çünkü bu bizim kontrolümüzde değildir. Eğer bunları değer haline getirirsek, sürekli hayal kırıklığına uğrayabiliriz. Değerlerde önemli olan bizim seçimlerimiz ve davranışlarımızdır.
• İçsel durumlar (örneğin mutluluk, huzur, ilham): Bunlar keyifli duygulardır ama gelip geçicidir. Oysa değerlerle hem neşeli, hem üzgün, hem kararsız olduğunuzda yaşayabilirsiniz – iç dünyanız fırtınalı olsa bile.
Değerler ile hedefler arasındaki fark nedir?
Hedefler, ulaşılabilir son noktalardır; örneğin diploma almak, 10 kilo vermek, araba satın almak gibi belirli başarılar.
Değerler ise yolculuğunuzun tarzıdır; yolda nasıl ilerlediğinizle ilgilidir. Örneğin, hedef “evlenmek” olabilir, ama değer “sıcak ve yakın bir ilişki kurmaktır.
Hedefler hayal kırıklığı yaratabilir, çünkü onlar hep sahip olmadığınız şeylerle ilgilidir. Değerler ise her zaman sizinle beraberdir ve onları şimdi ve burada yaşamak için yollar arayabilirsiniz. Örneğin, “şefkat” hem bir doktor, hem arkadaş, hem ebeveyn, hem gönüllü, hem de komşu olarak ifade edilebilir.
Ama bu, hedef koymamanız gerektiği anlamına gelmiyor Aksine, hedefler önemlidir! Ancak hedefleriniz, değerlerinizle uyumlu olduğunda çok daha anlamlı hale gelir.
Değerlerinizi netleştirmek için kendinize sorabileceğiniz sorular:
Benim için gerçekten ne önemli?
Nasıl bir insan olmak istiyorum?
Hayatım ne zaman anlamlı geliyor?
Zor zamanlarda, ilişkilerde, işte hangi nitelikleri sergilemek istiyorum?
Ne zaman “kendi” hayatımı yaşadığımı hissediyorum?
Beni nasıl hatırlamalarını isterdim?
Bu soruların cevaplarını bulmak her zaman kolay değildir. Ama çoğu zaman apati ve kaybolmuşluk hissi, durup içsel pusulanıza bakmanız için bir davettir.
Değerler size sürekli bir mutluluk vaat etmez, ama sizi kendinize geri getirir. Onlarla kurduğunuz bağ, kaygı ve depresyonla baş etmenize yardımcı olabilir. Çünkü o zaman kendi hayatınızı yaşarsınız – kusursuz olmasa da, gerçek ve anlamlı bir yaşam.