Türkiye'de asgari ücret, 1974 yılından bu yana ülke genelinde tek bir tutar olarak uygulanmaktadır. Ancak, artan yaşam maliyetleri ve bölgesel ekonomik farklılıklar, asgari ücretin belirlenmesinde farklı yöntemlerin tartışılmasına neden olmaktadır. Son dönemde iş dünyası ve sivil toplum kuruluşlarının açıklamaları, bölgesel asgari ücret sistemini yeniden gündeme taşımıştır. Peki, asgari ücret ne kadar olur?
Bölgesel asgari ücret nedir ve Türkiye’de daha önce uygulandı mı?
Bölgesel asgari ücret, bir ülkede farklı bölgelerde yaşayan işçilerin, o bölgenin ekonomik koşulları ve yaşam maliyetleri dikkate alınarak farklı ücretler almasını sağlayan bir sistemdir. Türkiye'de bu sistem, 1951-1974 yılları arasında uygulanmış, ancak eşitsizliklere ve karmaşaya yol açtığı gerekçesiyle terk edilmiştir. 1974 yılından itibaren ülke genelinde tek tip asgari ücret uygulamasına geçilmiştir.
Son dönemde bu sistemin yeniden gündeme getirilmesinin nedeni, büyük şehirlerde artan kira ve yaşam maliyetleridir. Ayrıca, düşük maliyetli bölgelerde işverenlerin maliyetlerini dengelemek amacıyla bu uygulama bazı kesimler tarafından desteklenmektedir.
MÜSİAD’ın bölgesel asgari ücret önerisi
MÜSİAD Başkanı Mahmut Asmalı, son açıklamalarında bölgesel asgari ücretin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir. Asmalı, "İstanbul gibi büyük şehirlerde artan yaşam maliyetleri karşısında işçiler için daha yüksek bir ücret sağlanmalı, ancak düşük maliyetli bölgelerde işverenlerin rekabet gücü korunmalıdır" demiştir. Ayrıca, asgari ücret artışlarında enflasyon oranlarının yanı sıra refah payının da dikkate alınması gerektiğine vurgu yapmıştır.
2025 asgari ücret tahminleri
2024 yılında net 17.002 TL olarak belirlenen asgari ücret, 2025 için beklentilerin oldukça yüksek olduğu bir seviyede değerlendirilmektedir. Ekonomistlerin tahminlerine göre, 2025 yılında enflasyon oranları ve refah payı göz önüne alınarak asgari ücrette ciddi bir artış beklenmektedir.
Tahmini artış oranları ve rakamlar
Yıllık Enflasyona Dayalı Tahmin: Uzmanlar, 2025 asgari ücret artış oranının %50-60 bandında olabileceğini öngörmektedir. Bu da net asgari ücretin yaklaşık 25.000 TL civarında olabileceğine işaret etmektedir.
Yüksek Artış Senaryosu: Bazı sendikalar ve işçi temsilcileri, asgari ücretin 30.000 TL’nin altına düşmemesi gerektiğini belirtmektedir. Refah payının eklenmesi durumunda bu rakam 35.000 TL’ye kadar çıkabilir.
Siyasi liderlerin asgari ücret önerileri
Özgür Özel (CHP): Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Özgür Özel, asgari ücretin en az 30.000 TL olması gerektiğini ifade etmiştir. Özel, "Bir aile, geçimini sağlamak için bu seviyenin altındaki bir rakamla ayakta kalamaz" demiştir.
Fatih Erbakan (Yeniden Refah Partisi): Fatih Erbakan, asgari ücretin 35.000 TL’ye yükseltilmesi gerektiğini belirtmiştir. Erbakan, bu miktarın bir ailenin yoksulluk sınırının üzerinde kalabilmesi için yeterli olduğunu savunmuştur.
Mustafa Destici (BBP): Mustafa Destici, asgari ücretin en az 25.000 TL seviyesine çıkması gerektiğini dile getirmiştir. Destici, enflasyon oranlarının yanı sıra işçilerin yaşam standartlarının da göz önüne alınması gerektiğini vurgulamıştır.
Bölgesel asgari ücret hayata geçerse ne olur?
Eğer bölgesel asgari ücret uygulaması tekrar hayata geçirilirse, Türkiye’deki ücret dağılımında önemli değişiklikler yaşanabilir. Örneğin:
İstanbul, İzmir ve Ankara gibi büyük şehirlerde asgari ücret 30.000 TL’ye kadar çıkabilir.
Doğu Anadolu ve İç Anadolu gibi düşük yaşam maliyetine sahip bölgelerde ise asgari ücret 20.000 TL seviyesinde tutulabilir.
Avantajlar ve Dezavantajlar
Avantajlar:
Yaşam Şartlarına Uyum: Her bölgedeki işçiler, yaşadıkları yerin koşullarına uygun bir gelir elde eder.
Bölgesel Kalkınma: Düşük maliyetli bölgelerde işverenler için daha uygun koşullar sağlanarak yatırımlar artırılabilir.
Dezavantajlar:
Eşitsizlik Tartışmaları: Aynı işi yapan iki kişinin farklı bölgelerde farklı ücret alması, işçi hakları açısından tartışmalara yol açabilir.
Göç Hareketleri: Daha yüksek ücret alan bölgelere yoğun göç yaşanabilir, bu da büyük şehirlerdeki yükü artırabilir.
