Kamuoyunda vergi paketi olarak bilinen ve özellikle vergi kanunlarında ciddi manada değişiklik öngören kanun teklifi 16.07.2024 tarihinde TBMM’ye sunuldu. Komisyonlardan geçen teklifin TBMM Genel Kurulunda oylaması devam ediyor ve önümüzdeki hafta içinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Öncelikle şunu söylemek gerekir ki; bu Kanunun vergi mevzuat tarihinde önemli bir yeri olacaktır. Vergi mevzuatında önemli değişiklikler olacak ve mükellefler açısından tabir yerindeyse sancılı bir dönem başlayacaktır. Kanun teklifinin genel gerekçesinde de belirtildiği üzere; kanun teklifinin amaçlarından biri hatta birincisi vergi güvenliğinin artırılması ve de kayıtdışılık ile mücadeledir. Kayıtdışılık ile daha etkili mücadele etmek adına cezalarda köklü değişiklikler yapılarak caydırıcılık faktörü artırılmak istenmiştir. Bu bağlamda da vergi uygulamalarındaki usulsüzlük/özel usulsüzlük cezaları ciddi manada nasibini almıştır.
Vergi uygulamalarında usulsüzlük/özel usulsüzlük cezaları 213 Sayılı Vergi Usul Kanununda düzenlenmiştir. Vergi kanunlarının şekle ve usule mütaallik hükümlerine riayet edilmemesine usulsüzlük denilmektedir. Usulsüzlük cezaları öncelikli olarak (Genel) usulsüzlük ve özel usulsüzlük diye ikili bir ayrıma tabi tutulmuş, (Genel) usulsüzlük cezaları da kendi içinde 1. Derece usulsüzlük ve 2. Derece usulsüzlük olarak tasnif edilmiştir.
Genel usulsüzlük cezaları özel usulsüzlük cezalarına kıyasla daha hafif kalmaktadır. Genel usulsüzlük cezaları özel usulsüzlük cezalarından farklı olarak; genel usulsüzlük cezasını gerektiren fiil, aynı zamanda re’sen tarhiyat sebebi ise genel usulsüzlük cezası 2 kat olarak kesilecektir. Tek fiil ile hem genel usulsüzlük cezası hem de vergi zıyaı cezası doğuyorsa bu takdirde kıyas yapılacak ve sadece daha yüksek olan ceza kesilecektir. Bu durumlar özel usulsüzlük cezaları için geçerli değildir. Özel usulsüzlük cezasını gerektiren fiil, aynı zamanda re’sen tarhiyatı gerektirse de özel usulsüzlük cezası bir kat kesilecek, özel usulsüzlük cezası ile vergi zıyaı cezasında kıyas olmayacak, her iki ceza da ayrı ayrı kesilecektir.
Yeni düzenleme ile genel usulsüzlük cezalarının sadece tutarları ile ilgili bir değişikliğe gidilmekte, uygulama noktasında bir değişiklik öngörülmemektedir. Ancak özel usulsüzlük cezaları ile ilgili köklü bir değişikliğe gidilerek artan oranlı özel usulsüzlük uygulamasına geçilmektedir. Ayrıca belge başı kesilecek asgari ceza tutarları ile bir takvim yılında belge nev’ine kesilebilecek azami ceza tutarları da değiştirilmiştir.
Şöyle ki; mevcut durumda Vergi Usul Kanununun 353. maddenin 1. fıkrasında belirtilen fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ve serbest meslek makbuzlarının;
-Verilmemesi,
-Alınmaması,
-Düzenlenen bu belgelerde gerçek meblağdan farklı meblağlara yer verilmesi,
-Bu belgelerin elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekirken kâğıt olarak düzenlenmesi (Maliye Bakanlığınca belirlenen zorunlu haller hariç)
durumunda bu belgeleri düzenlemek ve almak zorunda olanların her birine, her bir belge için 3.400 TL’den aşağı olmamak üzere bu belgelere yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının %10’u nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilmektedir. Ayrıca bir takvim yılı içinde her bir belge nev’ine ilişkin en fazla 1.700.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilebilmektedir.
Yeni düzenleme ile birlikte her bir belge için;
İlk tespitte 10.000 TL,
2. tespitte 20.000 TL,
3. tespitte 30.000 TL,
4. tespitte 40.000 TL,
5. tespitte 60.000 TL,
6. ve sonraki tespitlerde 100.000 TL
Asgari özel usulsüzlük cezası kesilecektir. Şayet bu belgelerdeki tutarın % 10’u asgari tutarlardan yüksek ise belgedeki tutarın %10’u ceza tutarı kabul edilecektir. Ayrıca burada belirtilen belgeler için bir takvim yılında kesilebilecek ceza tutarı da 1.700.000 TL den 10.000.000 TL ye çıkarılmaktadır.
353. maddenin 2. fıkrasında belirtilen perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihazla verilen fiş, giriş ve yolcu taşıma bileti, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, yolcu listesi, günlük müşteri listesi içinde belge başı asgari ceza tutarı ile belge nev’i yıllık azami ceza tutarı geçerli olacaktır.
Bir örnekle anlatmak gerekirse; 10 TL’ye ekmek satan bir market 10 TL tutarındaki ÖKC fişini düzenlemediğinde, ya da düzenlemeyi unuttuğunda;
İlk tespitte 10.000 TL,
2. tespitte 20.000 TL,
3. tespitte 30.000 TL,
4. tespitte 40.000 TL,
5. tespitte 60.000 TL,
6. ve sonraki tespitlerde 100.000 TL
özel usulsüzlük cezası ile karşı karşıya kalacaktır. Yani bir markete toplamda 60 TL lik 6 adet ÖKC fişi için toplamda 260.000 TL ceza öngörülmektedir.
ÖRNEK: Bir işletmeye 15 Ocak 2025 tarihinde yoklama yapılmış ve işletmenin 4 adet ÖKC fişini düzenlemediği tespit edilmiştir. Bu işletmeye 15 Ocak tarihinde 4*10.000 = 40.000 TL ceza kesilecektir. 20 Şubat tarihinde yapılan yoklamada işletmenin 3 adet ÖKC fişi ile 1.000 TL tutarında bir adet fatura düzenlemediği tespit edilmiştir. Bu takdirde ÖKC fişleri için 2. tespit, fatura için 1. tespit kabul edilecek, ÖKC fişleri için 20.000 TL * 3 = 60.000 TL, 1 adet fatura için 1*10.000 TL = 10.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Mevcut durumda fatura ve ÖKC fişi düzenleyen bir mükellef için faturalar için azami 1.700.000 TL, ÖKC fişleri için azami 1.700.000 TL, toplamda ise bir takvim yılı için 2.400.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilebilmekte iken; yeni düzenleme ile birlikte bir mükellefe bir takvim yılında faturalar için 10.000.000 TL, ÖKC fişleri için 10.000.000 TL, toplamda da 20.000.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilebilecektir.
Sözün kısası; yeni dönemde usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları mükelleflerin korkulu rüyası olacaktır….
