Tigray bölgesinde 600 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği yıkıcı çatışmanın ardından Etiyopya’da savaş henüz tamamen sona ermedi. Sahadan gelen son bilgilere göre, ülke bu kez federal hükümet ile Amhara bölgesindeki silahlı etnik grupların oluşturduğu "Fano" adlı ittifak arasında yeni bir iç savaşın eşiğine gelmiş durumda.
Gözlerden Uzakta Büyüyen Kriz
Amhara’daki çatışmalar, hem güvenlik sorunları hem de bölgeye erişimin yetkililerce kısıtlanması nedeniyle uzun süre uluslararası kamuoyunun radarında yer almadı. Ancak çatışmaları izleyen uluslararası kurumlar ve yardım örgütlerinden gelen veriler, ülkede yeniden büyük çaplı bir iç savaş riskinin arttığını ortaya koyuyor.
Müttefiklikten Çatışmaya
Tigray Savaşı sırasında federal hükümet saflarında yer alan Fano grubu, 2022'de Güney Afrika’nın Pretoria kentinde imzalanan barış anlaşmasının kendi ilkeleriyle çeliştiğini savunarak hükümete karşı cephe aldı.
22 milyon nüfuslu Amhara bölgesinin önemli bir unsuru olan Fano, bölge topraklarının %80’ini kontrol ettiklerini iddia ediyor. İlk olarak Nisan 2023’te hükümet güçleriyle başlayan çatışmalar, Ağustos ayında büyük çaplı bir ayaklanmaya dönüştü. Fano güçleri, bölgenin ana kentlerini ele geçirme amacıyla geniş çaplı saldırılar başlattı.
Çatışmalar Yoğunlaşıyor
Mart 2024 ortasından itibaren bölgedeki çatışmalar yeniden yoğunlaştı. Fano, birçok noktada eş zamanlı saldırılar düzenlerken; ordu, 300 militanın etkisiz hale getirildiğini açıkladı. Orduya göre, bu saldırılar Başbakan Abiy Ahmed’in benimsediği merkeziyetçi yönetim anlayışına karşı bir meydan okuma niteliği taşıyor.
Fano güçleri, Tigray’ın batı kesimi üzerindeki hak iddialarını sürdürüyor. Daha önce bu topraklar için federal hükümetle birlikte savaşan grup, Pretoria’daki barış müzakerelerine dahil edilmemişti.
Sahadan gelen tanıklıklar ise taraflardan hiçbirinin üstünlük kuramadığını gösteriyor. Bir gün hükümet güçlerinin eline geçen köy, ertesi gün Fano’nun kontrolüne geçebiliyor.
Eğitim ve İnsani Durum Alarm Veriyor
Ağustos 2023’te isyanın başlamasından bu yana bölgede 3600 okul kapandı; çok sayıda eğitim kurumu yağmalandı ya da tahrip edildi. Yaklaşık 4.2 milyon çocuk eğitim hakkından mahrum kaldı.
2024 verilerine göre, 2.3 milyondan fazla kişi insani yardıma muhtaç durumda ve bu kişilerin çoğu ulaşılması güç alanlarda yaşıyor. Artan güvensizlik nedeniyle şehirler arası ulaşım neredeyse imkânsız hale geldi.
Orduya Yönelik Hak İhlali Suçlamaları
Uluslararası insan hakları örgütleri, Etiyopya ordusunu sivil halka yönelik ciddi ihlallerle suçluyor. Bu ihlaller arasında yargısız infazlar ve insansız hava araçlarıyla düzenlenen saldırılar da yer alıyor.
Human Rights Watch, Ağustos 2023’ten itibaren Amhara’da en az 13 kentte ordu ve müttefik milislerin sivillere yönelik saldırılarını belgeledi. Uluslararası Af Örgütü ise federal hükümetin bu ihlallere karışan sorumlular hakkında ciddi bir adım atmadığını vurguladı.
Müzakere Süreci Tıkanmış Durumda
Başbakan Abiy Ahmed, hükümetin Fano ile bir süredir müzakereler yürüttüğünü ancak önemli bir ilerleme sağlanamadığını açıklamıştı. Ahmed’e göre, Fano’nun dağınık yapısı ve birleşik bir liderliğe sahip olmaması, diyaloğu zorlaştırıyor.
Etiyopya, Tigray Savaşı'nın ardından yeniden büyük bir iç çatışma riskinin eşiğinde bulunuyor. Amhara’daki isyanın seyrine göre, ülkenin siyasi ve insani geleceği şekillenebilir.
