1946 AMİRAL NAKHİMOV FİLMİ VE SİNOP SAVAŞI İNCELEMESİ

Osmanlı harp tarihi zaferlerle dolu olduğu kadar hezimetlerde vardır. Bunlardan pek bahseden olmaz. Ama bahsedilmeliki tarihten ders alıp aynı yanlışları yapmayalım değil mi ?Osmanlı deniz harp tarihinde dört defa donanmamız yakıldı. İnebahtı ( 1571 ), Çeşme ( 1770 ), Navarin ( 1827 ), Sinop( 1853 ).

Halk arasında Sinop baskını adı verilen aslında baskın olmayıp normal bir deniz savaşı var. Bu makalede 30 kasım 1853 tarihinde olan bu savaştan ve bu savaşı sinemada Sovyet sinemasının nasıl canlandırdığını anlatacağım.

Sovyet Sineması Canlandırması

Sovyet sineması tarihi olayları canlandırmakta çok başarılıdır. Filmin orijinal ismi "Amiral Nakhimov". Film 1946 yılında çekildi. 1947 yılında vizyona girdi. Filmin toplam uzunluğu 88 dakika. Filmle alakalı internette teferruatlı bilgi mevcuttur bakınız .Ana tema, Osmanlı devleti ile Çarlık Rusya sının yaptığı deniz savaşı işlenmiş.

Sinop Savaşı Nasıl Gerçekleşti

5 Kasım 1853 Çanakkale Boğazıdan ayrılan Patrona Osman ve Piyale Hüseyin Paşalar kumandasındaki filo Karadeniz'de amansız bir fırtınaya yakalandığından Sinop Limanına sığındı. Filonun Sinop’ta olduğunu haber alan Rus amiral Pavel Stepanoviç, birkaç keşif gezisinden sonra Sivastopol’den takviye gemiler getirtti ve baskın için müsait bir zaman beklemeye başladı. İki ve üç ambarlı altı kalyon, iki firkateyn ve üç vapurdan kurulu Rus filosuna mukabil Osmanlı filosu 7 Firkateyn, 3 korvet ve 2 vapurdan oluşuyordu. Rusların filosu her bakıma daha güçlüydü. Osmanlı gemileri sahil boyunca yarım daire şeklinde bir hat üzerinde demirlemişti ve sahil şeridinde bulunan beş batarya tarafından korunmakta idi. Rus komutan sisli havada baskın için 30 kasım 1853 tarihinde emir verdi ve harekete geçen filo , Osmanlı gemileri karşısında bir hat üzerinde dizilip toplarını ateşledi. Türk gemilerde karşılık verdi. Topçu savaşında Osmanlı leventlerinin çabası yeterli olmadı ve atılan Humbaralarla Osmanlı gemileri yanmaya başlarken leventlerin çoğu şehit olduğundan top atacak adam kalmamıştı. Osmanlı filosuna ait gemiler karaya vurarak yada batarak işe yaramaz hale geldi geri kalanlar ise yandı. Ruslar daha sonra kalyonlarının toplarını şehrin müslüman mahallesine ateş etmeye başladılar.

Filo komutanı Patrona Osman Paşa ve İngiliz amiral Adolphus paşalar esir düştü, yardımcısı Riyale ( Tümamiral ) Bozcaadalı Hüseyin Paşa şehit oldu. Denize dökülen, "yardım edin" diye bağıran Türk askerleri, Rus askerleri tarafından acımasızca öldürüldü. Filomuzda yer alan gemilerin adları şöyle.

YELKENLİ FIRKETEYNLER

1 -Avnullah (48) toplu

2 - Fazlullah (47) toplu (İlk adı Rafail: 1829'da Ruslardan ele geçirilmişti),

3 -Nizamiye (63) toplu ,

4 -Nesîm-i Zafer (65) toplu

5 -Nâvek-i Bahrî (60) toplu ,

6 -Dimyad (56) toplu

7 - Kaaid-i Zafer (54) toplu

YELKENLİ KORVETLER

1 - Necm-Efşân (24) toplu

2 - Feyz-i Mâbûd (24) toplu

3 - Gül-i Sefîd (22) toplu

BUHARLI VAPURLAR

1 - Ereğli (10) toplu

2 -Pervaz-ı Bahrî (19) toplu

Osmanlı filosunda baskından tek kurtulan buharlı çok süratli bir gemi olan Taif vapurudur. Baskın haberini 2 gün sonra istanbul'a ulaştırmıştır. Başta Sultan Abdülmecid olanlardan çok üzülmüştür. Kaptan-ı Derya ise İngiliz ve Fransız hükümetini eleştirip,”Bize silahlanmamız, Rusya’ya karşı çıkmamızı söylediler. Şimdi tam böyle bir sıkıntıya düştüğümüz zaman uzaktan bakıp oturuyorlar” diyordu.

Savaşta Rus filosu çok az kayıp verdi. Bir zabıt ve 33 nefer ölmüş 230 asker de yaralanmıştı. Bu baskın sırasında Osmanlı Filosuna ait 11 gemi tamamen tahrip edilirken 3000 askerden 2000’i şehit oldu. Komutan Patrona Osman Paşa dahil 125 kişi esir düştü. Geriye kalen 833 kişi ise kurtulmayı başardı. Sinop’taki bataryalarda tahribata uğradı. Ayrıca bir İngiliz ticaret ve yük gemisi ile altı Türk ticaret gemisi de kendini koruyamadı. 2 mektep, 7 mescit, 247 ev ve 170 dükkan yanmış beş sivil Türk vatandaşı şehit düşmüştür. Savaşın teknik boyutuna inersek eğer teknoloji olarak Rus donanması Osmanlı donanmasından üstündü. Bu savaşta Rus donanması ilk defa Paixhans ( Peksan ) topu kullandı. Bu silahın mühimmatları gemiyi deldikten sonra içeride patlayıp yangın çıkartıyordu. Rusya sosyalist dönemde dahi bu zaferi unutmadı Donanmada gemilere Amiral Nakhimov adı verildi. 2003 yılında Sinop zaferinin 150. yılı münasebetiyle Rusya bir pul bastı.

Sinop savaşında en ilginç detaylardan biride Osmanlı donanması içinde görev alan İngiliz subaylardır. Osmanlı devletinin yaklaşık son 150 senesinde ordu içinde İngiliz subaylar görev almıştır. İngiltere 1914 e kadar siyasi ve askeri müttefikimizdi. Sinop savaşında Patrona Halil paşanın yanında İngiliz amiral Adolphus Slade paşa vardı. Filmde canlandırılmış. Adolphus paşada Patrona Osman paşa ile beraber Ruslara esir düşmüştür.

Ders Almamız Lazım

Sinop hezimetinden alınacak ders çok açıktır. Yan gelip yatarak savaş kazanılmaz. Sürekli iyileştirme ile gelişen teknolojiyi takip etmek bilimden sanattan kopmamak. Yoksa denize düşen yılana sarılır misali batılı güçlerden siyasi ve askeri yardım bekleriz. Onlardanda bir fayda gelmeyeceği gün gibi ortada değilmi ?

1946 yılında çekilmiş bu filmi mutlaka seyrediniz. Film You Tube de Rusça dublajlı var.

Amiral Nakhimov filmi afişi 1946

Filmde Patrona Osman paşayı canlandıran Ermeni oyuncu Ruben Simonov

Filmde Rus Amirali canlandıran Yahudi oyuncu Aleksei Dikiy

Filmde canlandırılan Osmanlı donanmasındaki ingiliz subaylar

Filmde kullanılan yelkenli gemilerin bir kısmı