Sahte haberlerin kamuoyunu manipüle etme etkisiyle ilgili artan endişeler, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE)'nde bulunan Muhamed bin Zayed Yapay Zeka Üniversitesi’nden (MBZUAI) Profesör Preslav Nakov’u, propaganda ve manipülasyonu tespit etmek için yapay zeka destekli bir araç geliştirmeye yöneltti ve ortaya FRAPPE çıktı.
FRAPPE (Framing, Persuasion, and Propaganda Explorer), haberlerin çerçevelenme ve ikna tekniklerini analiz ederek bilgi manipülasyonunu tespit etmeyi hedefliyor. Nakov, bu aracın, okuyucuların görüşlerini ve duygularını etkileyen karmaşık desenleri analiz etmede yapay zekanın kilit bir rol oynadığını belirtti.
PROPAGANDA TEKNİKLERİNİ TESPİT EDİYOR
Arab News'te yer alan haberde, FRAPPE, "isim takma", "yüklü dil", "korkuya hitap", "abartı" ve "tekrar" gibi propaganda tekniklerini tanımlamak için 23 farklı dilsel teknikle eğitildiği belirtiliyor. Nakov, aracın ayrıca haberlerin çerçevelenme biçimini analiz ederek, bir konunun hangi bakış açılarıyla ele alındığını belirleyebildiğini söyledi. Bu bakış açıları arasında "ahlak", "adalet", "eşitlik", "siyasi" ve "kültürel kimlik" gibi başlıklar bulunuyor.
FRAPPE, 8.000’den fazla kaynaktan toplanmış 2,5 milyonun üzerinde makale ile oluşturulan çok dilli bir veri tabanına sahip. Bu özellik, kullanıcıların farklı ülkelerin ve medya kuruluşlarının bilgiyi nasıl çerçevelediğini karşılaştırmasına olanak tanıyor.
EĞİTİCİ BİR ARAÇ OLARAK FRAPPE
FRAPPE, genel kullanıcılar için haber içeriklerinin nasıl çerçevelendiğini anlamaya yönelik eğitici bir araç olarak tasarlandı. Kullanıcılar, bu araç sayesinde isim takma, bayrak sallama, yüklü dil ve korkuya hitap gibi propaganda tekniklerini tanıyabiliyor. Gazeteciler ve politika yapıcılar için ise FRAPPE, farklı ülkelerde ve dillerde çerçeveleme ve ikna stratejilerini analiz etmek ve karşılaştırmak için güçlü bir araç sunuyor.
DEZAVANTAJLAR VE POTANSİYEL ETKİLER
Nakov, modellerin sinir ağlarına dayalı olması nedeniyle açıklanabilirlik açısından sınırlı olabileceğini belirtti. Ayrıca, haber seçimindeki olası önyargılar nedeniyle FRAPPE'nin bazı siyasi veya sosyal duruşlara istemeden avantaj sağlayabileceği konusunda uyardı.
Ancak Nakov, bu aracın haber içeriklerinin algılanma biçimini etkileyebileceğini ve gazetecilerin kullandıkları dilin okuyucular üzerindeki etkisinin daha fazla farkına varmalarını sağlayabileceğini söyledi. FRAPPE’nin nihai hedefinin, gazetecilikte şeffaflığı artırmak, medyaya olan güveni teşvik etmek ve daha bilinçli bir kamuoyu oluşturmak olduğu ifade edildi.
SAHTE HABERLERLE MÜCADELEDE YOL HARİTASI
Okuyuculara haberlerde manipülatif teknikleri tespit edebilmeleri için dikkat etmeleri gereken noktalar konusunda da tavsiyelerde bulunan Nakov, duygusal dil kullanımı ve korku veya öfke yaratmayı amaçlayan ifadelerin manipülasyon işareti olabileceğini söyledi. Ayrıca, tek bir uzmanın görüşüne ya da seçici alıntılara dayanan makalelere karşı dikkatli olunması gerektiğini vurguladı.
Avrupa Komisyonu’nun Ortak Araştırma Merkezi ve Avrupa’daki çeşitli akademik kurumlarla iş birliği içinde geliştirilen FRAPPE, 2024 Avrupa Parlamentosu seçimlerinden önce kullanıma sunuldu. Araç, Avrupa Medya İzleme Sistemi’ne entegre edildi ve sahte haberlerle mücadeleye odaklanan birçok AB atölyesinde de tanıtıldı.
