Mısır’ın, ABD Başkanı Donald Trump’ın Orta Doğu Rivierası planına karşı hazırladığı Gazze planı, Hamas’ı devre dışı bırakmayı ve yerine Arap, Müslüman ve Batılı ülkeler tarafından kontrol edilen geçici yönetim organlarını kurmayı öngörüyor.
Mısır'ın bu planı, salı günü Arap Birliği zirvesinde sunulacak ve savaşın sona erdirilmesine yönelik kalıcı bir barış anlaşmasından önce veya sonra uygulanıp uygulanmayacağına dair bir açıklama yapmıyor.
Trump’ın planı, Gazze’deki Filistinli sakinlerin temizlenmesini önererek, uzun süredir uygulanan ABD Orta Doğu politikası olan iki devletli çözümü terk etti ve Filistinliler ile Arap ülkelerinde öfkeye yol açtı.
Gazze’nin geleceğiyle ilgili müzakerelerde, çatışma sonrasında Gazze’yi kimin yöneteceği hala belirsiz bir konu olarak kalıyor. Hamas, şu ana kadar başka ülkeler tarafından Filistinlilere dayatılacak herhangi bir öneriyi reddetti.
Mısır planı, Gazze’nin yeniden inşasını başlatacak insani yardım faaliyetlerinden sorumlu olacak bir Geçici Yönetim Misyonu’nu Hamas’ın yerine geçirmeyi öneriyor. Ancak bu plan, Gazze’nin nasıl yönetileceğine ve Hamas gibi silahlı bir grubun nasıl devre dışı bırakılacağına dair somut detaylar sunmuyor.
Mısır’ın önerisi, Gazze’nin yeniden inşası için büyük uluslararası fonların sağlanmayacağını, eğer Hamas yerel yönetimi kontrol etmeye devam ederse belirtiyor.
Mısır, Ürdün ve Körfez Arap ülkeleri, Trump’ın planına karşı bir diplomatik saldırı başlatmak için yaklaşık bir aydır çeşitli alternatifler geliştirmeye çalışıyor.
HAMAS MISIR'IN ÖNERİSİNDEN HABERDAR DEĞİL
Hamas’ın üst düzey yetkilisi Sami Abu Zuhri Reuters’a yaptığı açıklamada, grubun Mısır tarafından böyle bir öneri hakkında bilgi sahibi olmadığını söyledi.
“Gazze’deki geleceği sadece Filistinliler karar verebilir,” dedi. “Hamas, projelerin dayatılmasına veya herhangi bir şekilde Filistinli olmayan bir yönetimin veya yabancı güçlerin Gazze topraklarında bulunmasına karşıdır.”
Mısır’ın taslağı, gelecekteki seçimlerden bahsetmiyor.
Mısır Dışişleri Bakanlığı, yorum talebine hemen yanıt vermediği gibi, İsrail Başbakanı ofisi de herhangi bir açıklama yapmadı. İsrail’in herhangi bir planı desteklemesi, gelecekteki yeniden inşanın bir daha yok edilmemesini sağlamak için kritik önemde görülüyor.
Filistinli İslami grup Hamas, 2007 yılından bu yana Gazze Şeridi’ni yönetiyor. 7 Ekim 2023’te İsrail’e düzenledikleri saldırı, 1.200 kişinin ölümüne yol açtı ve Gazze savaşını başlattı.
19 Ocak’ta yapılan ateşkes, çatışmaların geçici olarak sona ermesini sağladı, ancak anlaşmanın ilk aşaması Cumartesi günü sona erdi ve ikinci aşamaya geçişle ilgili herhangi bir anlaşma olmadığı görülüyor.
Mısır’ın taslağı, Hamas’ın silahsızlanmayı reddetmesi veya siyasetten çekilmesi durumunda ne gibi adımlar atılacağına dair herhangi bir çözüm önerisi sunmuyor.
Teklif, güvenliği sağlama rolünü devralacak olan, büyük ölçüde Arap ülkelerinden oluşan bir Uluslararası İstikrar Gücü’nü öngörüyor. Bu güç, yeni bir yerel polis gücünün kurulmasıyla sonuçlanacak bir sürecin parçası olacak.
Hem güvenlik hem de yönetim organları, bir yönlendirme kurulu tarafından “düzenlenecek, yönlendirilecek ve denetlenecek.” Taslak, bu kurulun, başlıca Arap ülkeleri, İslam İşbirliği Teşkilatı üyeleri, Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Avrupa Birliği ve üye devletlerinden oluşacağını belirtiyor.
Plan, Filistin Yönetimi (PA) için merkezi bir yönetim rolü detaylandırmıyor, çünkü anketler, PA’nın Gazze ve Batı Şeria’daki Filistinliler arasında büyük destek görmediğini gösteriyor.
Bir Filistinli yetkili, Reuters’a yaptığı açıklamada, tıpkı Batı Şeria gibi, Gazze’nin de PA’nın yargı yetkisine girdiğini ve bu bölgenin sadece Filistinliler tarafından yönetilmesi gerektiğini söyledi.
İsmini vermek istemeyen yetkili, “Gazze Şeridi’nin yönetimi için, Filistin Yönetimi’ne yardımcı olacak Filistinli uzmanlardan oluşan bir komite oluşturulmasına Mısırlılar ile karar verdik. Komite, Filistinli uzmanlardan oluşuyor ve PA ile koordineli çalışıyor, ancak Filistinli olmayan kuruluşlara cevap vermiyor” dedi.
MISIR'IN ÖNERİSİNDE ÖNEMLİ BELİRSİZLİKLER BULUNUYOR
Hamas, 2007 yılında Filistin Yönetimi’ni Gazze’den sürerek tüm karşıtlarını bastırmış ve İran'ın desteğiyle geniş bir güvenlik aparatı ve askeri organizasyon kurmuştur. Bu organizasyon, büyük bir tünel ağına dayanmaktadır ve İsrail, bu ağı büyük ölçüde yok ettiğini iddia etmektedir.
Mısır’ın önerisi, Gazze’nin yeniden inşası için kimin ödeme yapacağına dair herhangi bir bilgi içermiyor. Birleşmiş Milletler, yeniden inşanın maliyetini 53 milyar dolardan fazla olarak tahmin ediyor. Reuters’a göre, Körfez ve Arap ülkelerinin yeniden inşanın ilk aşamasında en az 20 milyar dolar taahhüt etmeleri gerektiği belirtiliyor.
Mısır’ın planı, yönlendirme kurulundaki devletlerin geçici yönetim organını desteklemek için bir fon oluşturabileceğini ve Gazze’nin uzun vadeli yeniden inşası ve kalkınması için bağışçı konferansları düzenleyebileceğini öngörüyor.
Plan, belirli mali taahhütlerde bulunmamaktadır.
Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi petrol ve gaz üreten Körfez Arap ülkeleri, bölgeden gelecek fonlar için hayati kaynaklar olabilir. Ancak Birleşik Arap Emirlikleri, Hamas ve diğer militan grupları varoluşsal bir tehdit olarak gördüğü için, Hamas kenara itilene kadar herhangi bir fon sağlamayı pek olası görmemektedir.
Mısır’ın planı ile ilgili olarak Katar, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan’ın dışişleri bakanlıkları ya da uluslararası medya ofisleri, yorum taleplerine hemen yanıt vermemiştir. Ayrıca, bu ülkelerin Gazze’nin yeniden inşası için fon taahhüt etme konusundaki istekleri hakkında da bir açıklama yapılmamıştır.
Taslak plan, yönlendirme kurulunun, akademisyenler, STK liderleri ve diğer önemli şahsiyetlerden oluşan bir Sivil Toplum Danışma Kurulu ile koordinasyon içinde çalışmasını da talep etmektedir.
