Şabak (שב״כ) İsrail’in iç güvenlik teşkilatıdır ve ülkenin üç ana istihbarat teşkilatından biridir. Kökeni, Siyonist "Hagana" örgütünün istihbarat birimine dayanır. Şabak, istihbarat toplama, Filistinlilerin gözaltına alınması ve öldürülmesi, Filistin direnişinin bastırılması gibi görevlerde aktif rol oynamaktadır.
Şabak Nedir?
Şabak kelimesi, İbranice "Sherut haBitahon haKlali" (Genel Güvenlik Servisi) ifadesinin baş harflerinden oluşur. İbranice kısaltması "Şin Bet" ש״ב olarak bilinir.
Kuruluşu ve Gelişimi
Siyonist hareketin liderleri, İsrail'in kurulmasından önce istihbarat teşkilatlarına büyük önem vermiştir. 1920'lerin başlarından itibaren "Hagana" ve "Hashomer" gibi Siyonist askeri örgütler, Filistin'deki istihbarat faaliyetlerinde bulunmuş, suikastlar düzenlemiş ve Siyonist yerleşimci projesine karşı çıkanlara yönelik saldırılar gerçekleştirmiştir.
İsrail ordusunun 30 Haziran 1948'de kurulmasının ardından, Hagana'nın istihbarat birimi feshedildi ve yeni istihbarat teşkilatları oluşturuldu. Bu süreçte üç temel istihbarat kurumu şekillendi:
Askeri İstihbarat (Aman) – Askeri alan ve casuslukla ilgilenir.
Dış İstihbarat (Mossad) – Yurt dışındaki istihbarat operasyonlarını yürütür.
İç Güvenlik (Şabak) – İsrail içindeki güvenlik konularına odaklanır, özellikle "siyasi komploları ve terörizmi" önleme görevi üstlenmiştir.
Şabak, İsrail'in ilk başbakanı David Ben-Gurion tarafından kurulmuştur. Kadrosu, Filistinlilere ve İngiliz yönetimine karşı saldırılar düzenleyen Hagana üyelerinden oluşturulmuştur.
Şabak’ın ilk başkanı, İsrail’e 1930’da göç eden Belarus doğumlu İsar Harel olmuştur. Harel, teşkilatı 1948-1963 yılları arasında yönetmiştir. Şabak, resmi olarak 18 Şubat 1949’da hukuki çerçeveye oturtulmuş, ancak varlığı 1957 yılına kadar kamuoyundan gizlenmiştir.
Güç ve Etki Alanı
Şabak, İsrail’in en küçük istihbarat teşkilatı olmasına rağmen, en etkili ve siyasi kararlar üzerinde en büyük güce sahip olanıdır. İsrail hükümetinin Filistin meselesine dair hiçbir karar almadan önce Şabak’ın onayını alması gerektiği yaygın bir görüştür.
Bu nedenle İsrailli gazeteci Nahum Barnea, "Şabak başkanı, ülkenin gerçek yöneticisidir" yorumunu yapmıştır. İsrail’deki medya organları, hükümetin genellikle diğer istihbarat teşkilatlarının (Mossad ve Aman) önerilerini göz ardı ettiğini, ancak Şabak’ın tavsiyelerini dikkate aldığını ifade etmektedir.
Görevleri ve Yetkileri
Şabak doğrudan başbakana bağlıdır ve resmi görevi, "devleti iç tehditlerden korumak ve güvenliğini sağlamak" olarak tanımlanır. Bu çerçevede teşkilatın başlıca görevleri şunlardır:
Casuslukla Mücadele: İsrail’de casusluk faaliyetlerini engellemek ve yabancı ajanları tespit etmek.
Üst Düzey Yetkililerin Korunması: İsrail liderlerinin güvenliğini sağlamak.
"Terörle Mücadele": İsrail içindeki "terörist" olarak tanımlanan unsurları belirlemek ve etkisiz hale getirmek.
Güvenlik ve Gözetim: Havaalanları, yolcu uçakları, büyükelçilikler gibi stratejik tesisleri izlemek ve korumak.
Güvenlik Onayı: Kamu görevlilerine ve devlet çalışanlarına, hükümetin belirlediği güvenlik kriterlerine göre izin verilmesi.
Şabak, İsrail’de sadece güvenlik teşkilatı olmanın ötesinde, politik ve askeri kararlar üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir ve İsrail’in iç güvenlik politikalarının en önemli aktörlerinden biri olarak konumlanmaktadır.
