Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani yaptığı açıklamada, Britanya ile ikili bir güvenlik anlaşması ve stratejik ortaklık anlaşması imzalayacağını belirtti. Sudani, Orta Doğu'daki tarihi değişimlerin yaşandığı bir dönemde resmi bir ziyaret için Londra'ya hareket etti.
Irak, bölgesel çalkantılar sırasında yeniden bir çatışma alanına dönüşmekten kaçınmaya çalışıyor. Bu dönemde, İran'ın müttefiklerinden Hamas Gazze'de zayıflatıldı, Hizbullah Lübnan'da zarar gördü ve Beşar Esad Suriye'de devrildi.
Hem Washington hem de Tahran'ın nadir bir müttefiki olan Irak, 7 Ekim 2023'te başlayan İsrail-Hamas savaşı sonrası İran destekli Iraklı silahlı grupların İsrail ve ülkedeki ABD askerlerine yönelik saldırılarıyla sınanıyor. Bu durum, karşılıklı bir dizi saldırıya yol açtı ancak şu ana kadar bu saldırılar kontrol altında tutuldu. Bazı Iraklı yetkililer, ABD'nin seçilmiş Başkanı Donald Trump'ın 20 Ocak'ta göreve başlamasıyla bir tırmanış olabileceğinden endişe ediyor.
Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani, pazartesi günü Bağdat'tan Londra'ya giderken Reuters’a yaptığı açıklamada “Bu, hem Irak'ın Birleşik Krallık ile ilişkilerinin yönü açısından hem de daha fazla istişare gerektiren (bölgesel) durumun gelişimi açısından önemli bir zamanlama” dedi.
Sudani, Birleşik Krallık ile yapılacak güvenlik anlaşmasının geçen yıl ABD liderliğindeki IŞİD karşıtı koalisyonun Irak'taki çalışmalarını 2026'da sonlandıracağını duyurmasının ardından ikili askeri ilişkileri geliştireceğini söyledi. Koalisyonun kilit üyelerinden biri olan Birleşik Krallık, Irak'ın eski sömürge yöneticisidir.
IŞİD, 2017'de Irak'ta, 2019'da ise Suriye'de toprak olarak yenilgiye uğratılmış olsa da örgütün Irak'ın uzak bölgelerinde yeniden yapılanabileceği ve geçen yıl muhalif gruplar tarafından devrilen Beşar Esad sonrası Suriye'deki güç boşluğundan yararlanabileceğine dair endişeler yüksek.
Son 1 hafta da Irak'tan yapılan açıklamalara göre birden fazla IŞİD'li terörist etkisiz hale getirildi.
Stratejik ortaklık anlaşmasına ilişkin olarak Sudani, "Bu, Irak ile Birleşik Krallık arasındaki ilişkilerdeki önemli anlardan biri. İlişkilerde yeni bir dönemin başlangıcı olarak tanımlayabilirim" dedi, ancak ayrıntıya girmedi.
Sudani, ziyaret sırasında İngiliz şirketleriyle önemli anlaşmaların da imzalanacağını söyledi. "Bu bir protokol gezisi değil" diye ekledi.
Irak daha önce, 2003 yılında ABD liderliğindeki işgalin ardından kurulan askeri ilişkilerin ötesine geçerek ilişkileri genişletmeyi amaçlayan bir stratejik ortaklık anlaşmasını ABD ile imzalamıştı. Bu işgal, Irak'ın eski Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'i devirmiş ancak yıllar süren mezhep çatışmalarına, savaşlara ve ardından azınlıkları katleden ve kısa bir süre için sözde bir halifelik kuran IŞİD'in yükselişine yol açmıştı.
Son yıllarda şiddet azaldı ve ülkenin büyük bir kısmı nispeten istikrarlı bir dönemin tadını çıkarıyor. Ancak ekonomi büyük ölçüde kamu sektörü maaşlarına ve tamamen petrolle finanse edilen bir yapıya bağımlı durumda. Bu da petrol fiyatları düştüğünde dönemsel krizlere yol açıyor.
Sudani, Irak'ın savaşla tahrip olmuş altyapısını yeniden inşa etmeye ve Batılı ve Arap devletleriyle ilişkileri genişletmeye odaklanmaya çalışırken aynı zamanda komşu İran ile dengeli ilişkiler sürdürmeye çabalıyor. İran, Iraklı silahlı grupları destekliyor. İran'ın desteklediği gruplar zaman zaman İsrail ve bölgedeki ABD üslerine saldırılar da bulunsa da İran aynı zamanda Irak'a kritik enerji ve gaz sağlıyor.
Başbakanın yatırım danışmanı Muhammed Neccar Reuters’a yaptığı açıklamada, Irak’ın Batılı ve Arap devletleriyle anlaşmalar yapmayı çatışmayı önlemenin kilit yollarından biri olarak gördüğünü belirtti.
"Ekonomiyi ulusal güvenlik politikamızın merkezine yerleştiriyoruz" dedi ve Orta Doğu’daki kargaşaya rağmen ziyaretin ağırlıklı olarak iş odaklı gündemine dikkat çekti.
