Son günlerde alevlenen sağlık sistemindeki düzensizlik ile birlikte yeni getirilecek, Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği, doktorları endişelendiriyor.
Konuyla ilgili açıklama yapan HEKİMSEN Sendikası, "Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği, aile hekimlerinin iş güvencesini tehdit edecek ve gelir kaybına yol açacak değişikliklerle doludur. Yönetmelik, aile hekimlerinin sözleşme yenileme koşullarını belirsiz hale getirirken, tavan nüfusun düşürülmesi ve hasta başına ödemelerde kesintilere neden olacak yeni puan sistemleri getiriyor. Ayrıca, lohusa izlemeleri ve son altı ayda ASM'ye başvurmayan hastaların puanları gibi faktörler, hekimlerin performansını olumsuz etkilemekte ve hak ediş kaybına yol açmaktadır. Yönetmelikteki çeşitli maddeler, aile hekimlerinin finansal sürdürülebilirliğini ve hasta memnuniyetini tehdit etmekte, dolayısıyla hekimlerin iş güvencesi ve gelirleri üzerinde ciddi etkiler yaratmaktadır." detayını paylaştı.
Sendik, sorunları madde madde sıraladı:
Temel Sorunlar ve Etkileri
Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği, aile hekimlerinin çalışma koşulları, gelirleri ve iş güvencesi üzerinde önemli etkiler yaratmaktadır. Bu düzenlemeler, aile hekimlerinin hastalarına daha kaliteli hizmet sunma yeteneklerini doğrudan etkileyen unsurlar içermektedir. Belirsiz sözleşme koşulları, düşük hak edişler ve performansa dayalı ödemeler, hekimlerin motivasyonunu azaltmakta ve sağlık hizmetlerinin kalitesini tehlikeye atmaktadır. Aile hekimlerinin karşılaştığı bu zorluklar, yalnızca hekimleri değil, aynı zamanda hastaları ve sağlık sistemini de etkilemektedir.
Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği Ne Getiriyor?
Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği, aile hekimlerinin çalışma koşullarını ve hak edişlerini etkileyen birçok değişiklik getirmektedir. Öncelikle, tavan nüfus sayısının 4000’den 3500’e düşürülmesi, hekimlerin gelirlerinde kayıplara neden olmaktadır. Ayrıca, performansa dayalı puan sisteminin uygulanmasıyla, nüfus gruplarına göre belirlenen katsayılar, hak edişlerde önemli azalmalar yaratmaktadır. Lohusa izlemeleri gibi belirli sağlık hizmetlerinde performans kaybı riski, hekimlerin aylık gelirlerini daha da tehdit etmektedir. Bunun yanı sıra, iş güvencesi sağlanmayan belirsiz sözleşme koşulları, hekimlerin çalışma motivasyonunu olumsuz etkileyerek sağlık hizmetlerinin kalitesinde düşüşe neden olmaktadır.
1. İş Güvencesi Talebi
Aile Hekimleri, Sağlık Bakanlığı ile sözleşme yaparken, sözleşmenin tek taraflı değil, iş güvenceli bir sözleşme olmasını talep etmektedir. Bakanlık tarafından belirlenecek keyfi kriterlere dayanarak hesaplanacak ‘hedef puana’ göre aile hekimlerinin sözleşme yenilenmeleri belirsiz şartlara dayandırılmaktadır. Bu yolla Aile Hekimlerinin iş güvencesi ellerinden alınmaya çalışılmaktadır. Bakanlık, Aile Hekimleri ile sözleşme imzalarken, hangi şartlarda devam edeceği ve hangi şartlarda sona erdirileceği net olarak belirlenmelidir.
2. Tavan Nüfusun Düşmesi ve Hak Ediş Kaybı
Nüfusun büyük bölümünü oluşturan diğer kişiler, 4000 nüfusu olan bir aile hekiminin 3/4'ünü oluşturmaktadır. Bu da aile hekiminin tavan nüfusunu 4000'den 3500'e düşürmektedir. Tavan nüfusun 4000'den 3500'e düşmesi, aile hekiminde 4.800 TL hak ediş kaybına neden olacaktır.
3. HYP ve Hak Edişler
HYP sayesinde tavan nüfusu 4000'e tamamlayan, ama 4000'den daha düşük nüfuslu birimlerin tavan için gerekli HYP katsayısı 3500 gibi hesaplanacağından daha düşük hak ediş alacaktır. Örneğin; taslak yönetmelikte, 3 bin nüfuslu bir birim 4 bini tamamlarsa 10.000 TL alamayacak ama eski yönetmelikte sınırlama olmadığı için alabilecekti.
4. Nüfus Gruplarına Göre Puan Sistemi
Aile hekimliği ödemelerinde, nüfus gruplarına göre puan sistemi olan; gebe, çocuk, 65 yaş üstü kişiler ve bu gruplarda yer almayan nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturan diğer kişilerin katsayısı 0,79’dan yarıya indirilmektedir.
5. Lohusa İzlenmeleri ve Negatif Performans
Lohusa izlenmeleri negatif performansa neden olacaktır. Aile hekimlerinin aylık lohusa izlem sayısı az olduğundan, tek bir lohusa izlemi kaçırmak %10 performans kaybına neden olacaktır. Kesintiler sadece puanda değil, teşvik ve destek kalemlerinde de aynı oranda eksilmeye neden olacaktır.
6. ASM'ye Başvurmayanların Puanları
Son 6 ay ASM birimine başvurmayan kişilerin puanları, nüfus gruplarının katsayısının yarısı alınarak hesaplanacaktır. Son 6 ayda perifer bölgelerde nüfus 1000 iken, merkez bölgelerde 1500'ü bulmaktadır. Bu, 1000 nüfus için 6.500 TL, 1500 nüfus için 10.000 TL hak ediş kaybı oluşturacaktır.
7. Cari Giderlerde Kesinti Riski
Cari giderlerde %12’ye kadar kesinti öngörülmektedir. Taslak yönetmelikte %12'ye kadar kesinti yapılabilir denilmektedir. İl Sağlık Müdürlüklerinin bu uygulamayı en üst sınırdan kullanacağı açıktır. Bu kalemdeki kayıp brüt 5000 TL–6000 TL arasında değişmektedir.
8. HYP’de Kazanç Yanılsaması
HYP ödemelerinde artış varmış gibi görünse de asıl amaç fazla çalışmaya zorlamaktır. Taramanın en az %70'ini tamamlayan hekimler, taban ücretin %37'si kadar ek ücret alacaktır. Ancak %70 başarı şartı ile bu oran %90’a çıkarılabilir ve ek getiriler 10.000 TL olabilir. Fakat düşük başarıda ödemeler azalacaktır.
9. ASM Aksaklıkları ve Ücret Etkisi
ASM’nin aile hekiminden kaynaklanmayan imkanlarındaki aksaklıklar bile artık ücretinizi etkileyecektir. Örneğin, elektrik kesintisi ya da internet bağlantısının kopması nedeniyle bakılamayan hastalar, başka bir ASM veya hastaneye gitmesi durumunda teşvik düşecektir.
10. Ortalama Muayene Sayısı
Taslak yönetmelikte, ortalama muayene sayısı üzerinden teşvik ödemesi yapılması öngörülmektedir. Çalışılmayan dönemde hastalar başka bir sağlık tesisine giderse, ortalamanız düşecektir. Hedeflenen muayene katsayısına ulaşamayan hekimler teşvikten mahrum kalabilir.
11. Mobil Nüfus Ziyaretleri
Aile hekimleri, taslak yönetmelik resmileşirse, ortalama muayene sayısına ulaşabilmek için mobil nüfus ziyaretlerinde geçirilen süreyi telafi etmek zorunda kalacak ve daha fazla hasta muayene etmek zorunda kalacaktır.
12. Nüfus Artışı ve Ücret Kesintisi
Aile hekiminin önceki yıla göre hastaneye başvuran nüfusu cari yılda artarsa taban ücretin %31'ini alamayacaktır. Azalma olursa extradan %31 ücret alacaktır. Bu, hekimin bağımsız değişken olduğu bir ödeme kalemidir ve tamamen hastanın tercihlerine bağlıdır.
13. Hasta Memnuniyeti Ücreti
Sağlık Bakanı Sn. Kemal Memişoğlu'nun “Hasta Memnuniyeti önceliğimiz” açıklamasına göre, hastanın hekimi puanlamasıyla verilecek olan brüt 2.790 TL'dir. Bu, müşteri memnuniyeti odaklı puanlarla ödeme yapılmasının tıp meslek onuruna aykırı olduğunu göstermektedir.
14. Akılcı İlaç Uygulaması
Akılcı ilaç uygulamasında aile hekimi, ilin akılcı ilaç ortalamasının altına düşerse 1.800 TL ücret alacaktır. Ortalamanın üzerine çıkarsa bu ücreti alamayacaktır. Bu yaklaşım, sağlık okuryazarlığını artırmak yerine hekimi hedef haline getirmektedir.
15. Sağlık Kuruluşlarına Başvuru
Sağlık Bakanlığı, aile hekiminin yaptığı muayeneler dışında, kişinin diğer sağlık kuruluşlarına başvurularını da hesaba katarak teşvik ödemesi formülü bulmuştur. Bu, vaat edilen ödemeleri kısıtlamaktadır.
16. Entegre Hastanelerde Nöbet
Entegre ilçe devlet hastanelerinde çalışan aile hekimlerinin ayda toplam 96 saatlik nöbet tutması öngörülmektedir. Eğer bu sürede 8 saat dahi nöbet tutulmazsa, maaştan %8 kesinti yapılacaktır.
17. Sözleşme Feshi Tehditi
Aile hekimleri, işe geç kalmak gibi basit nedenlerle Aile Hekimliği sözleşmelerinin feshiyle karşı karşıya kalabilir. Bu durum, İl Sağlık Müdürlüklerinin bir mobbing aracı olarak kullanacağı bir tehdit unsuru haline gelecektir.