Internews'ün kurucularından Evelyn Messinger'ın, 1990-1993 tarihlerinde Macar asıllı Amerikalı iş adamı George Soros tarafından kurulan Soros Vakfının (Açık Toplum Vakfı) Elektronik Medya Programı'nın kurucu direktörlüğünü yaptığı biliniyor
ABD Başkanı Donald Trump'ın hedefindeki ABD Uluslararası Kalkınma Ajansının (USAID), Internews adlı kuruluşa sadece 2024 içinde 33,65 milyon dolarlık fon sağlaması, kuruluşun dünya genelindeki aktif çalışmalarına ve ABD hükümetiyle ilişkilerine dikkati çekti.
USAID, ABD'nin Sovyetler Birliği ile Soğuk Savaş döneminde gerilimlerinin yoğun yaşandığı 1961 yılında dönemin Başkanı John F. Kennedy'nin 10973 Sayılı Yürütme Emri ile kuruldu.
ABD'nin çeşitli dış yardım programlarını tek bir çatı altında birleştirerek ABD'nin uluslararası kalkınma çabalarını daha verimli ve etkili hale getirmek amacıyla kurulan Ajans, "1961 Dış Yardım Yasası" kapsamında oluşturuldu.
ABD kamu diplomasisinin en büyük araçlarından USAID'in önemli misyonlarından birinin de 1980'lerden bu yana dünya genelinde "bağımsız medya"nın gelişimini destekleme adı altında çalışmak olduğu belirtiliyor.
USAID bu kapsamda, yıllar içinde dünya genelinde pek çok kurum ve kuruluşa çeşitli şekillerde destek sağladı. Sınır Tanımayan Gazetecilere (RSF) göre Ajans, 2023'te 30'u aşkın ülkede 6 bin 200 gazeteci, devlete ait olmayan 707 medya kuruluşu ve medya alanından 279 sivil toplum kuruluşuna fon sağladı.
USAID kaynaklarının nereye aktarıldığına dair kurumun açık bir veri tabanı bulunmasa da ABD Federal Hükümet Harcamaları veri tabanında fonlara dair bilgiler mevcut.
- Internews'e sağlanan yüksek miktarlı fonlar öne çıkıyor
USAID'in, 1982'de David Michael Hoffman, Kim Spencer ve Evelyn Messinger tarafından kurulan Internews adlı kar amacı gütmeyen medya destek kuruluşuna yaptığı maddi destek dikkati çekiyor.
Sadece geçen yıl içinde USAID'den çeşitli yardım ve ödemeler şeklinde toplamda 33,65 milyon dolar alan Internews, kendisini, 100'den fazla ülkede faaliyet gösteren, "gazeteci eğitimi, internet özgürlüğünü geliştirme ve medya kuruluşlarının finansal olarak sürdürülebilir olmasına yardımcı olma" hedeflerini taşıyan, kar amacı gütmeyen bir medya destek kuruluşu olarak tanımlıyor.
Internews'un kurucularından yazar, siyasi yorumcu ve medya aktivisti David Michael Hoffman, 1945'te Polonya'nın Odessa kentinde doğan göçmen bir ailenin çocuğu.
Hoffman'ın Soğuk Savaş döneminde özellikle Sovyet sahasına yoğunlaşması da dikkati çekiyor.
Kuruluşun internet sitesinde tarihçesine dair paylaştığı bilgilere göre, Internews, 15 Nisan 1990'da "odağını uluslararası televizyon programları üretmekten Doğu Avrupa ve eski Sovyetler Birliği'nde yeni gelişmekte olan hükümet dışı medyayı desteklemeye kaydırdığını" ifade etti.
Soros Vakfı ile işbirliği kapsamında Yugoslavya'nın dağılması döneminde Kasım 1994'te Balkan Media Network'ü işleten kuruluş, bu faaliyetin Yugoslayya'da 250'den fazla bağımsız medya organizasyonunu küresel toplumla buluşturduğunu öne sürdü.
Internews, 15 Ocak 1997'de Ruanda Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTR) ile ilgili günlük haber yayınını başlatarak Afrika'daki faaliyetlerini genişlettiğini vurgularken, bunun Mahkemenin yargılamalarına ilişkin doğru ve zamanında bilginin kamuoyu tarafından erişilebilir olmasını sağlamak olduğunu savundu.
Internews, Ağustos 1998'de Endonezya genelindeki bağımsız radyo istasyonlarına eğitim, destek ve program sağlayarak, o dönemde Asya'daki medya geliştirme faaliyetlerini genişletme çabasına girdi.
Ekim 2005'te diğer 17 kuruluşla işbirliği içinde Ürdün'ün başkenti Amman'da Medya Gelişimi için Küresel Forum'u düzenleyen Internews'in etkinliğine 97 ülkeden yüzlerce medya destek STK temsilcisi, gazeteci, ve aktivist katıldı.
2011'de başlayan Arap Baharı ayaklanmaları sırasında da yeni ortaya çıkan bağımsız medya üreticilerini desteklediğini belirten kuruluş, Şubat 2012'de Libya'da "yeni, bağımsız medyayı desteklemek için" bir program başlattı.
Internews, ayrıca 2022'de "Ukraynalı gazetecilere destek" adı altında gazetecilerin ve bağımsız medya kuruluşlarının güvenliğini ve operasyonel sürekliliğini sağlamak için kaynak sağladı. Bu kaynak, Internews'e 300 bin dolar veren Rockefeller Vakfının hibesiyle desteklendi.
- Messinger ve Soros Vakfı
Kuruculardan Kim Spencer hakkında siyasi bağlamda dikkati çekecek bir bilgi bulunmazken, diğer bir kurucu Evelyn Messinger'ın, 1990-1993 tarihlerinde Macar asıllı Amerikalı iş adamı George Soros tarafından kurulan Soros Vakfının (Açık Toplum Vakfı) Elektronik Medya Programı'nın kurucu direktörlüğünü yaptığı biliniyor.
Elektronik medya alanında yenilikçi projeleri desteklemeyi ve medya özgürlüğünü teşvik etmeyi amaçlayan bu program, Messinger'ın liderliğinde, özellikle Doğu Avrupa ve eski Sovyetler Birliği'nde bağımsız medya kuruluşlarının gelişimine katkıda bulunma ve bu bölgelerdeki demokratik süreçleri destekleme amacı olduğu savunuyor.
Messinger'ın Açık Toplum Vakfındaki tecrübesini Internews'e de taşıdığı düşünülüyor. Internews de Soros Vakfının Elektronik Medya Programı gibi Sovyet coğrafyasına odaklandı.
Internews'ün sitesinde, kuruluşun 1982'de başlattığı ilk büyük çaplı projesinin adı, ABD ve Sovyetler Birliği arasında uydu aracılığıyla canlı televizyon bağlantıları sağlamayı amaçlayan "Spacebridge".
Proje, iki ülke arasında kültürel alışverişi ve karşılıklı anlayışı teşvik etmeyi amaçladığını savunuyor.
Bu kapsamda özellikle "Capital to Capital" adlı program, ABD Kongresi ile Sovyetler Birliği Devlet Konseyi arasında iletişime odaklandı ve 1988 yılında bir Emmy Ödülü kazandığı belirtiliyor.
- Küresel Medya Geliştirme Forumu
Hoffman ayrıca, 70 ülkeden 200'den fazla önde gelen medya kuruluşunun öncülük ettiği sektörler arası bir girişim olan Küresel Medya Geliştirme Forumunun başkanı olarak biliniyor.
Küresel Medya Geliştirme Forumu (GFMD), tıpkı Internews gibi dünya genelinde medya, bilgi ve iletişim alanındaki güncel konuları tartışmak üzere düzenlenen uluslararası bir platform olarak işlev görüyor.
Forumun desteklediği etkinliklerde, medya mensupları, akademisyenler ve ilgili paydaşlar bir araya getirilerek, dijital çağda gazetecilik, dezenformasyonla mücadele, yapay zekanın medya üzerindeki etkileri ve medya okuryazarlığı gibi konulara odaklanılıyor.
GFMD'nin medya kuruluşları ve gazeteciler arasında Batı Balkanlar'da medya desteğinin uygulanması deneyimi konusunda bir bakış sağlamak ve gelecekteki müdahaleler için konuşmalar başlatmayı amaçlayan "Batı Balkanlar bölgesindeki medya yardımı ve gazetecilik destek programlarının haritalandırılması" projesinde USAID katkısı dikkati çekiyor.
İşbirliğine dayalı bir çaba olarak tanımlanan haritalama projesinde USAID, AB finansman ve ihale portalı ve Internews gibi kuruluşlardan destek alındığı görülüyor.
GFMD, "Ukrayna bağımsız medyasının karşılaştığı zorluklara yanıt olarak", Lviv Medya Forumu ve diğer ortaklarla işbirliği içinde Kasım 2023'te Teknoloji ve Gazetecilik Kriz ve Acil Durum Mekanizmasını (T&JM) başlattığını vurguluyor.
Bu girişimin, önde gelen teknoloji platformlarında hesap kaldırma, askıya alma, yanlış etiketleme veya içerik moderasyonu anlaşmazlıkları gibi sorunlarla karşılaşan Ukrayna medya kuruluşlarını desteklemeyi amaçladığını belirten GFMD, T&JM'nin bu problemlerle başa çıkacağını savunuyor.
GFMD'nin İsviçre Kalkınma ve İşbirliği Ajansı, Açık Toplum Vakfı ve İngiltere Dışişleri Bakanlığı, gibi birçok kurum ve kuruluş desteğiyle 2020'de başlatılan bir girişim olarak tanımlanan "IMPACT" adlı programı ise bağışçılar, siyasetçiler ve diğer yetkililere medya geliştirme ve gazeteciliği destekleme stratejileri, programlama ve finansman gibi konulara ilişkin bilinçli, kanıta dayalı kararlar almaları için gerekli zemini sağlamayı amaçladığı savunuluyor.
- USAID ile ilgili tartışmalar
ABD Başkanı Donald Trump, göreve başlamasının hemen ardından 21 Ocak'ta dış yardımlara yönelik kararname imzalamıştı.
Kararnamede, ABD'nin, dış kalkınma yardımı programlarından sorumlu tüm bakanlık ve kurumların dış ülkelere yapacağı ödemeleri keseceği, programın ABD dış politikasıyla uyumunun değerlendirilmesi için 90 günlük inceleme süresi başlatıldığı kaydedilmişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı da 27 Ocak'ta bakanlık ve USAID tarafından finanse edilen tüm dış yardımların durdurulduğunu açıklamıştı.
DOGE'nin başındaki Elon Musk da USAID yöneticileri ile yaşadığı sorun nedeniyle çalışanların "idari izne çıkarıldığını" duyurmuş, Ajansın sosyal medya hesapları kapatılmıştı.
Daha sonra Başkan Trump ve Musk, USAID'in kapatılması gerektiği yönünde açıklamalarda bulunmuştu.
