Sözün gücü şairin muhayyilesi ve hüneriyle şiir olarak açığa çıkar. Farklı hissetmeyi ve düşünmeyi zorunlu kılar. Donanım gerektirir. Tüm bunların yanı sıra özgür bir kalbin, direnen bir aklın varlığını zorunlu kılar. İşte bu sebeple yaşadığımız hayat zorluklarına karşı şiirle direniriz. Milletler bu sağlam dirençle var olurlar. Şiirin söz gücünü ve gizemini yazar ve şair Hafize Hale Akın ile sizler için konuştuk.
------------------------
Size göre şiir nedir?
-Şiir daima değişen dünyamıza uygun temalar içeren rasyonel bir yazım biçimidir. Şiir hayatın içinde insan ve evrene sorumluk duygusunu yansıtan biçimsel izdüşümüdür. Bir fikir mücadelesi olarak şairin duygularını düşünsel söz dönüşümüyle temayüz etmesidir. Şiir özgürlüğü ifade ettiği için yazarın hayatını mutlaka şiire çıkarır. Farklı kültürlere dillere edebi anlamda bir yolculuk sağlar. Şiir bir arayış içerisinde farklı bir perspektif olarak karşımıza çıkar. Mutluk, sevgi, aşk, özlem, his ve tüm duyguların nidası olur. Şiir iyidir. İnsana iyi gelen duyguyla gönüllere seslenen en etkileyici yansımadır. Yazma eyleminde bulunmak her duyguyu şiire dönüştürmek kolay değildir. Zaten her yazılan söz dizesi de şiir olmaz. Şiir hayatın içinde gözlemlediğimiz hissettiğimiz birçok duygu, çağrışım ve dizelerin yazınsal anlatım biçimiyle yansıtılmasıdır.
Burada şairin donanımı önemli mi?
-Elbette. Şiir metodu geniş kapsamda bilgi, beceri, gözlem, duygu gibi özelliklerinin yanı sıra felsefe, psikoloji, tarih, matematik, sosyoloji konu içeren bilgi donanım gerektirir. Şiir niteliksel performans içerir.
Bu bir sorumluluk mu içeriyor aynı zamanda? 
-Kesinlikle öyle. Şiirin sorumluluğu yüksektir. Hece- kelime arayışı içinde ifade içeren söz yapıtıdır.
Bir kelime için bazen günlerce düşünülür. Şiirin atmosferine girmek gerekir.
Şair için şiirini yaşamalıdır denilebilir mi?
-Şiirde ruh ve kalp arası bir bağlantı olması şiire canlılık verir. Şiiri yaşamak önemlidir. Bu şiirin hissi yapısını ortaya çıkaran olgusudur. Yazılan her şiir bir hikâye barındırır. Özü şiirdir.
Tarifi zorlayıcı anladığım kadarıyla…
-Şiir kavramı anlam/ anlamlandırma bakımından kolay ifade edilemez. Şiirin temel amacı insan ve evreni tamamlayan sonsuzluk olduğunu adlandırmadan şiir nedir sorusunu tam anlamıyla ifade etmiş olmam. Şiir evrensel- özgür bir ses… Şiir bize farklı görüş ve bakış açısı sağlayan evrensel bir dildir.
Şiirler neden gizemlidir peki?
-O kelamın, yani sözün arayışıdır. Bazen kelimeler/ düşünceler paradoks oluşturmaktadır. Şiirin gücü düşünce yoğunluğu bizi bu noktaya sürüklüyor. Yani yazar duyguları, fikirleri, düşünceleri ve gizlerini anlatımda başka bir değişle öznel ses ahenginin peşinde olduğu şiirlerinde kelimelerini gizemle yansıtır. Şiirde gizem his ve duyguların tercümanıdır. Şair de duygu ve düşüncelerini ifade ederken cümlelerde edebi estetik yapıda öznel ifade etmek ister. Duygu-düşünce metaforu ile imgelerde bir anlam zenginliğine sahip olma isteğinden kaynaklanır. İşte bu anlamda şiir gücünü yazarın öznel gizemli hece/ kelime ve söz seçiminden almaktadır.
Şiirin gizemi için biraz da şairin gizemi diyebilir miyiz?
-Bu konuda düşüncem şairin gizemi şiirin konusuna göre değişir. Şair için gizem bazı şiirlerde gerekliliktir. Şiirin yapısı değiştikçe anlam ve anlamlandırma biçimi değişebilir. Salt bir dize yerine yeni cümle yapısında şiirin özelliğine göre gizemli kelimeler öznel ve düşünsel etki yaratır. Okurun anlam ötesi düşünsel bir duygu hissetmesi etkili olur. Şairin özel şiirlerde şiirle birlikte gizemli olduğunu diyebiliriz.
Şiirin lirik olması onun gizemini güçlendirir mi şu hâlde?
-Evet benim düşünceme göre güçlendirir. Özgür bir şiir. Gelişmelere uygun yazım biçimi ile hecelerde gizem ve ses uyumu etkiler. Lirik şiir, duyguların en yoğun işlendiği şiir türündendir. İşte bu sebeple şiirde gizem merak uyandırır. Bir de yazar şiiri yaşamsal olgulardan yazmışsa mısralarda gizem kaçınılmaz olur.
Şiirin gizemli olması için şairin kalbiyle nasıl bir bağının olması gerekir?
-Şiirin gizemli olmasında püf nokta da buradadır zaten. Şiir öznel bir hissiyat içinde oluşum sağlar. Kalben söz hecelenir. Bazı şiirler çok özel şiirlerdir. Şiiri yaşatan mısralarda tutkuları bahsetmek zordur. İşte düğüm buradadır. Kalbe hitap eden duygular içinde kelimeler özenle seçilir. Şair burada estetik, form ve sözcük seçimleriyle şiirin içeriğine kalben gizem katar.
Gizemli olmayan şiirleri yavan mı bulursunuz?
-Kesinlikle hayır. Her şiir gizem taşımaz/taşıyamaz. Şiirde sınır çizmek gibi bir durum yoktur. Gizemli olmayan şiirleri yavan bulmamız mümkün değildir. Şiirin imgesi, ritmi, anlatmak istediği ana fikir, içerik önem taşır. Bu nedenle benim düşünceme göre şiirde sezgi, çağrışım ve şiirin bütünündeki hissiyat önemlidir.
Daha gizemli şiirler yazabilmesi için şair nerelerden beslenmelidir?
-Gizemli şiir yazarken herhangi bir kaynak ve ritüel yoktur. Gizemli şiirlerin duygu, metafor yoğunluğu ve düşünsel hisleri yüksek olmalıdır. Şiire hak ettiği değeri veren cümlelerin kullanıldığı söz gücünü önemsiyorum. Şiir bir duyarlılık özveri işidir. Gizemli kelimeleri şiirin ruhuna uygun kullanmak gerekir. Bu konuda söz ve kelime dağarcığını genişletmek büyük önem taşımaktadır.
Size göre şiir gece midir, gündüz mü?
-Gece mi? Gündüz. Gündüz mü? Gece. Şiir sonsuzluk imgeler. Eğer ki şiir mevzu ise benim yaşamımda gece ve gündüz sınırlaması kalmaz. Gece teması ilham veya düşleme formunu olumlayan ideal bir portre çizer. Gecede ay dolunay-ay hilal ve yıldızlar hece olur. Şiirsel bir ruh hali dolar geceye… Gece şiir olur. Gündüz, günle birlikte bir heyecan, bir sevinç duygusu ruhuna düşmeye görsün. Sözcüklerle kurulan cümleler güneşe yükselir. Şiirsel bir umut dolar güne… Gündüz şiir olur. Bana göre bu soruda şiir gece ve gündüz ötesine ilerleyen zaman yolculuğudur.
Şiir bir gençlik romantizmi olmaktan ne zaman çıkar?
-Şiir tam anlamıyla edebi açıdan topluma birlik beraberlik ruhunu kazandıran bir dil olarak kabul edildiği bilinmektedir. Zaten şiire edebi gözle bakıldığında tarihten gündüze kadar evrensel bir dil, ayna olduğunun bilincinde olunduğunu düşünüyorum. Edebiyatın izinde şiirin ciddi kavramlar üzerinde etkili olduğunu ifade eder ve bu estetik içinde şiirin kültürel bir direniş olduğunu ifade ederim. Şiir edebi bir dil olarak ortaya çıkmıştır ve bu bilinçle de devam edecek umudundayım.
Şiir fikrin ve hayatın hakikat direnişi olduğu kavrandığı zaman bir gençlik romantizmi olmaktan çıkar diye düşünüyorum.
Şiir gücünü daha çok şairden mi yoksa ele alınan temadan mı alır?
-Şair bir tema üzerinde bilgi, duygu ve düşüncelerinin tercümanıdır. O nedenle tema şairin perspektifi ve seçimleri ile oluşur. Her yazarın kuralları olduğu gibi şiirin de kendine göre kuralları vardır. Şair şiirinde okura iletmek istediği temayı titizlikle ve öznel bir olguyla ele alır. Şiirin öz teması şairin görüşünü yansıtır.
Şiiri yazan şair ile şiir okuyucusu arasındaki ilişkiyi nasıl tarif edersiniz?
-Şiir yazan duygu ve hislerini kâğıda söze döküp, şiir okuyucusu arasındaki ilişkiyi kurar. Şiir yazan şiiriyle şiir okuyucusuna estetik, duygu, coşku, haz ve ses verme çabası içindedir. İşte, o ilişki içinde olan şiir yazan ve şiir okuyucusu şiirin duygusunu paylaşan anlayan /anlamlandıran sözlerdeki hislerin sesi olur. Böylece şiir, şair ve okuyucu arasında duygusal bir bağ kurulmasını sağlar.
İlk şiirinizi ne zaman yazdınız?
-İlk şiirimi ilköğretim döneminde okullar arası bir şiir yarışması için yazmıştım. ÖĞRETMEN temalı bir şiir yazdım. İlk yazmış olduğum şiirimle ilk ödülümü aldım. Öğrencilik hayatımdan güzel bir anı kaldı.
İlerleyen zamanlarda da zihnimde oluşan kelimeleri sözleri not almak gibi bir alışkanlığım oluştu. Şiir yolculuğum farklı tema ve çalışmalarla bu şekilde devam ediyor.
Sizi şiire yönelten ne oldu peki?
-Şiirin ritmi ruhuma iyi geliyor. Çünkü şiir yaşadığımız evrende hayatı yansıtmakta ve tüm güzelliğin farklılıklarını ifade etmektedir. Şiirin canlılığı, özgürlüğü, estetiği şiire yönelme etkenleri içindedir. Hayatın içinde şiir bana farkında olma özelliği ile birlikte sorumluluk, çalışma ve disiplin gibi anlamlı yönelimler sağladı. İşte böyle geniş bir düşünce dünyasında yazmak, hecelerle kurulu bir yapı olan şiirle hemhal olmak ufkumu yeni açılımlara yöneltiyor. İşlev açısından şiir sosyal hayatta saf haliyle duyguların hissiyatını ortaya çıkarıp ideal bir estetik, farkındalık sunmakta… Hayatın içinde objektif bakış açısı ve etkili yazma yöntemi beni şiire yönelten etkenlerdir.
Sizin şiirlerinizi daha çok hüzün mü besler, coşku mu?
-Şiirlerim yazdığım dönemlere göre farklılık gösterir. Yaşadığımız her an farklı bir duygu teması olabiliyor. Duygusal şiirlerim yanı sıra sosyal gözlemler içinde bulunduğum durumlardan etkilendiğim zaman da lisanımız kelimelerin terkibinde şiirle söz ve yazıma sahip oluyor. Şiir bana göre yaşamın içinde sınırsız bir olgudur. Benim şiirlerim yaşamsal olgular kapsamında yazılmaktadır.
Şiirin düz yazıya göre insan üzerindeki etkisi daha mı fazla, neden?
-Şiir bambaşka bir haldir. Şiirde duygu, düşünce, ahenk, ses ön plandadır. Düz yazıda ise içerikler ve fikirler önem taşır.
Şair konu tercihinizi neler belirliyor?
-Sosyal yaşam içinde gelişen olaylar, durumlar, hissedilen duygular konu tercihlerini belirliyor.
Kültür hayatımızda şiirin yeri sizce olması gerektiği yerde mi?
-Günümüz dünyasında şiirin görmezden gelindiği bilinmektedir. Bu yönde değerli şairlerimiz yazarlarımız şiiri zirvede tutan çalışmalar yapıyorlar. Bu açıdan bakınca benim umudum şiirin zirveye çıkmasıdır. Kültürümüzü geleceğe taşıyan şiir ve yazım sanatının diğer mecralardan daha kalıcı olacağını düşünüyorum. Çünkü kültürümüzde şiir hayatla ilgili sevgi ve tutkuyu sunan bir ses…
Şiir yaşamımızda tabiatı gereği insanları birleştirir. Bu durumda ben şiirin yerini zirve olarak kabul ediyorum.
Gazete Kültür Sanat Sayfalarında şiire gereken önemin verildiğini düşünüyor musunuz?
-Belirli gazete ve dergilerde şiirler yayınlanıyor. Fakat yeterli bulmuyorum. Şiir daha çok yazılmalı daha çok yayınlanmalı ve okunmalı diye düşünüyorum.
Dergilerde şiirlerin yayınlanması şair açısından önemli mi?
-Şair şiir bilincini farklı açılardan okura kazandırmak amacıyla ilerler. Bu açıdan şiirlerin dergiler ve gazetelerde daha çok yayınlanması önemlidir. Bir şey oluyor; şiir dilin zenginliğini ortaya çıkarıyor.
Sosyal yaşamın içinde şiirin sesi duyarlılık iletisi sunuyor. Şiir evrensel bir dil yaşamsal bir ses olarak susmasın daima yayınlansın.
Aşk şiirin nesi olur size göre?
-Çoğu şiirin teması aşk ile alakalıdır. Şiiri oluşturan önemli bir parça aşkın kendisidir. Aşk şiirin nesi olur? Her şey derin bir anlamda bağdaşır, hükmü kalpte izdüşümü… Yürek işi. Şiir aşkın ışığına biçimlidir. Mum ışığının etrafında dönen pervane gibi (Aşk -Şiir ) tüm hisleri kapsar ve farklı bir bağlam ötesine sonsuzluğa geçer.
Son olarak yeni şiir yolcularına ne gibi önerileriniz olur?
-Öznel yazmalarını önemle öneririm. Böylece kendi fikir ve özverileri içinde farkındalık kazanmış olurlar. Yazarlık hayatında kalıcı bir başarı elde etmeleri için öznel yazmak gerekliliktir. Dil ve kelime dağarcığını geliştiren kitaplar okunmalarını tavsiye ederim. Şiir duygu düşünce ve ifade özgürlüğü gerektirir. Şiir farklı bir perspektif ve tutku gerektiren zor bir yolculuktur.
Yeniliklere açık olup daima okur yazar olmak durumunda olmalılar. Edebiyat, felsefe, psikoloji, sosyoloji bilmeleri, okunmalarını öneririm. Yazma çalışmaları farklı arayışlar içerir. Örneğin metaforlar, benzetmeler, imgeler gibi çalışmaların şiirde önemini belirtirim.
Şiir yazabilmek için gerekli ilgi, istek, yetenek, kabiliyet ve eğitim düzeyi iyi olmalıdır.
Yazım sürecinde şiir yazım tekniklerinin kullanılması iyi olur. Günümüz yazarlarıyla iletişime geçip tanımaları, onların bilgi ve tecrübelerinden yararlanmaları yeni şiir yolcularına büyük fayda sağlar.
HAFİZE HALE AKIN KİMDİR?
1970 yılında Antalya, Alanya da doğdu. İlk, Orta, Lise eğitimi Alanya'da tamamladı. İktisat eğitimi aldı. Edebiyat, şiir kategorilerinde eserler yazmış bir yazardır. Edebiyat yönünde çalışmalarını sürdürmektedir. Şiirlerin Gizemi ve Nihai Senle Mai Hisler kitabının yazarıdır.
