İki insan hakları örgütüne göre, İran geçen yıl en az 975 kişiyi idam ederek idam cezalarının kullanımında “korkunç bir artış” yaşadı.
Norveç merkezli İran İnsan Hakları (IHR) ve Fransız Ölüm Cezasına Karşı Birlikte (ECPM) grubu, bu sayının IHR'nin 2008'de İran'da idamları kaydetmeye başlamasından bu yana en yüksek rakam olduğunu belirtti.
Rapora göre, “Bu rakam, 2024'te İran İslam Cumhuriyeti'nin idam cezasını kullanımında korkunç bir artışı gözler önüne seriyor” ve İran'ın idamı “siyasi baskının merkezi bir aracı” olarak kullandığı suçlamasında bulunuldu.
IHR Direktörü Mahmood Amiry-Moghaddam, “Bu idamlar, İslam Cumhuriyeti'nin iktidarını sürdürmek için kendi halkına karşı yürüttüğü savaşın bir parçası” dedi.
“Yılın son üç ayında, İran ile İsrail arasındaki savaş tehdidinin tırmanmasıyla her gün ortalama beş kişi idam edildi”
2024'teki idam sayısı, 2023'te kaydedilen 834 idama göre yüzde 17'lik bir artışı temsil ediyor.
İdam edilen 975 kişiden dördü halka açık şekilde asıldı ve 31'i kadındı, bu da son 17 yılın en yüksek rakamı oldu.
İRAN ÇİN'DEN SONRA EN ÇOK İDAM CEZASI UYGULAYAN ÜLKE
İnsan hakları grupları, Çin'den sonra dünyanın en fazla idam cezası uygulayan ülkesi olarak kabul edilen İran'ı, ölüm cezasını halk arasında korku yaymak için kullanmakla suçluyor. Özellikle 2022'de ülke genelinde başlayan protestoların ardından bu uygulamanın arttığını belirtiyorlar.
İdam cezası, 1979'daki devrimden sonra Batı destekli şahın devrilmesiyle kurulan şeriat temelli yargı sisteminin temel unsurlarından biri olarak kalmaya devam ediyor.
Ölümle cezalandırılabilen suçlar arasında cinayet, tecavüz ve uyuşturucu suçları bulunmakla birlikte, “yeryüzünde bozgunculuk” ve “isyan” gibi daha muğlak suçlamalar da yer alıyor. Aktivistler, bu suçlamaların muhaliflere karşı kullanıldığını belirtiyor.
PROTESTOLAR SEBEBİ İLE GERÇEKLEŞEN İDAMLAR
2024'teki iki idam, Eylül 2022'de Mahsa Amini'nin gözaltında ölmesinin ardından başlayan protestolarla bağlantılıydı.
23 yaşındaki Mohammad Ghobadlu, Ekim 2022'de bir protesto sırasında bir polisi araba ile ezerek öldürmek suçlamasıyla Ocak 2024'te idam edildi. İnsan hakları grupları, Ghobadlu'nun davasının adil olmadığını ve bipolar bozukluk kanıtlarının mahkeme tarafından göz ardı edildiğini ileri sürdü.
34 yaşındaki Gholamreza Rasaei ise 2022'deki bir protesto sırasında Devrim Muhafızları üyesini öldürmek suçlamasıyla gizlice idam edildi. Aktivistler, Rasaei'nin itirafının işkenceyle alındığını belirtti.
Hak grupları, İran'ın geçen yıl daha fazla idam gerçekleştirmiş olabileceğini ancak bunları doğrulayamadıklarını açıkladı. 2024'te doğrulanamayan 39 ek idam vakası olduğuna dair raporlar bulunduğunu belirttiler.
Bu yılın başından itibaren ise İran'da en az 121 idam gerçekleştiği açıklandı.
