Birleşmiş Milletlerin (BM) Suriye'deki suçları araştıran Uluslararası Tarafsız ve Bağımsız Suriye Mekanizması (IIIM) Başkanı Robert Petit, Suriye'de Beşşar Esed'ın, devrilmeden önce işledikleri suçların delillerini yok ettiğini fakat hala çok fazla kanıt olduğunu aktardı.
Petit, Suriye'de Esed rejiminin devrilmesi sonrası yaşananlar ve hesap verebilirliğin sağlanması süreciyle ilgili AA muhabirine bazı değerlendirmeler yaptı.
Suriye'de var olan geçici hükümetin Esed rejimi döneminde işlenen suçlarla alakalı kanıtların saklanması gerektiğinin farkında olduğunu belirten Petit, bütün sivil toplum aktörlerinin hesap verebilirlik istediğini, rejim ve müttefiklerince işlenen suçların hesabını vermesini umduklarını aktardı.
Petit, "Uluslararası toplumun Suriye'nin geleceğinin bir parçası olarak 'geçiş dönemi adaletinden' bahsettiğini gördük. Dolayısıyla hesap verebilirlik bunun, bu sürecin çok büyük bir parçasıdır. En kısa sürede bunda bir rol oynayabilmeyi umuyoruz" ifadesini kullandı.
Esed rejimi dönemindeki suçların kanıtlarının yer aldığı alanlara veya doğrudan kanıtlara erişemediklerini bildiren Petit, bunun için geçici hükümetten izin almaları gerektiğini açıkladı.
"Geçici hükümetten izin bekliyoruz"
Petit, "21 Aralık'ta bu izni almak için başvurduk. Geçici hükümetin yetkililerden hala Suriye'ye gelip çalışmamıza izin vermelerini bekliyoruz. Onlarla etkileşimlerimiz ve diyaloglarımız devam ediyor. Umutluyuz. Başından beri anlayışlı olduklarını gördük ve bu izni alacağımızı umuyoruz. İzni aldığımızda, çok hızlı bir şekilde konuşlanacağız ve umarım geçiş adaletine yardımcı olabilmek için Suriye'de istikrarlı, uzun vadeli bir varlığımız olur," dedi.
Geçici hükümet yetkililerinin bu suçların delillerini saklamanın öneminin bilincinde olduğunu aktaran Petit, yeni yönetimin Adalet Bakanlığının birkaç hafta öncesinde delilleri alan kişilerden ve kuruluşlardan bunları geri iletmelerini isteyen bir kararname çıkarmasının oldukça önemli olduğuna vurgu yaptı.
Petit, "Adalet Bakanlığı, özellikle ulusal veya uluslararası yargı süreçlerinde kullanılacak olması dolayısıyla bu delilleri geri getirmeleri gerektiğini belirtti. Rejim düşmeden ve aktörleri kaçmadan önce birçoğunun delilleri yok ettiğini de biliyoruz. Yakılmış belgelerin parçalarını, parçalanmış sabit diskleri gördük. Açıkça bu delillerin çoğunu yok etme girişimi oldu ancak hala çok fazla delil var. Geçici hükümetin yetkilileri, bu delilleri korumaları gerektiğinin bilincindeler ancak bunun için çok sayıda aktörün çaba göstermesi gerekecek" dedi.
Bu kanıtların rejim döneminde işlenen suçlara karşı kullanılması gerektiğini aktaran Petit, uzun yıllardır bu suçları işleyen bir rejime karşı en iyi delilleri seçerek bunları yargı sürecine taşımanın önemine vurgu yaptı.
"Uluslararası yargı süreçlerini destekleyebilir"
Rejim dönemindeki suçlarla alakalı nasıl bir adalet sürecinin devam edeceğini Suriyelilerin karar vermesinin önemine işaret eden Petit, şunları aktardı:
"Adaletin onlar için ne anlama geldiğine karar verecek olan Suriyeliler olmalı. Bu, Suriye liderliğindeki bir süreç olmalı. (Rejim dönemindeki suçların yargı süreci için) Kullanılabilecek farklı süreçler var: uluslararası bir mahkeme, Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), karma bir mahkeme, olağanüstü duruşmalar ve ulusal mahkemeler gibi. Bunlara karar verildikten sonra uluslararası toplumun yardımcı olabileceğini umuyorum. IIIM kesinlikle yardımcı olabilir ve uluslararası standartlara uygun yargı süreçlerini destekleyebilir."
Suriye'nin, UCM'nin Roma Statüsü'ne taraf olmadığını aktaran Petit, UCM'nin yargı yetkisine sahip olabileceği, daha sonra kendi soruşturmalarını devam ettirebilceğine ve bunun sonunda suçlamalarda bulunabileceği veya arama emri çıkarılmasını isteyebileceği farklı yollar olduğunu aktardı.
Petit, "Esed'in, bu iddialara bir şekilde cevap vermesi gerekeceğini düşünüyorum. Uzun zaman alabilir ancak gerçekten bir gün cevap vermesi gerekeceğini umuyorum," dedi.
