Her 3 kişiden 1’i hayatı boyunca en az bir kez zonaya yakalanıyor. Ciltte ağrılı döküntülerle ortaya çıkan bu viral hastalık sadece kozmetik bir sorun değil, sinirleri etkileyen ciddi bir enfeksiyon. Zona, uykudan uyandıracak şiddette ağrılara neden olabilir ve bazı vakalarda görme ve işitme kaybına kadar ilerleyebilir. Özellikle 50 yaş üstü ve bağışıklık sistemi zayıf kişiler için risk büyük. Peki, zona nedir, belirtileri neler, nasıl tedavi edilir? İşte tüm detaylar…
Zona hastalığı nedir?
Zona, varicella-zoster virüsünün yeniden aktive olmasıyla ortaya çıkan ağrılı, kabarcıklı döküntülerle kendini gösteren viral bir enfeksiyondur. Halk arasında “gece yanığı” olarak da bilinen zona, genellikle vücudun tek tarafında, sinir hatları boyunca yayılır. Suçiçeği geçiren herkesin zona riski vardır, çünkü bu virüs sinir sisteminde uykuda kalır ve yıllar sonra tekrar aktif hale gelebilir.
Zona, suçiçeği ile aynı virüsten kaynaklanır (Varicella-Zoster Virüsü - VZV).
Vücutta sinirlere yerleşen virüs, bağışıklık sistemi zayıfladığında tekrar aktifleşir.
Ciltte kabarcıklarla seyreden, ağrılı bir döküntüye yol açar ve haftalarca sürebilir.
Zona hastalığının nedenleri nelerdir?
Zonanın en büyük nedeni suçiçeği geçirmiş olmaktır. Suçiçeği enfeksiyonundan sonra varicella-zoster virüsü sinir sisteminde uykuda kalır ve bağışıklık sistemi zayıfladığında tekrar aktif hale gelir.
Zona risk faktörleri:
Yaşlanma: 50 yaş üstünde zona riski artar. 80 yaşına kadar her iki kişiden biri zonaya yakalanır.
Bağışıklık sisteminin zayıflaması: Kanser, HIV/AIDS, kemoterapi, organ nakli ve bağışıklık baskılayıcı ilaçlar zona riskini artırır.
Stres: Kronik stres, bağışıklık sistemini zayıflatarak virüsün tekrar aktif hale gelmesine neden olabilir.
Enfeksiyonlar: Grip ve diğer viral enfeksiyonlar bağışıklık sistemini düşürebilir.
Steroid ve bağışıklık baskılayıcı ilaçlar: Uzun süreli kortizon kullanımı zonayı tetikleyebilir.
Zona belirtileri nelerdir?
Zona genellikle vücudun tek tarafında, belirli bir sinir hattı boyunca ortaya çıkar. İlk belirtiler genellikle cilt döküntüleri başlamadan birkaç gün önce görülür.
Zona’nın erken belirtileri:
Yanma, karıncalanma veya batma hissi
Hassasiyet ve ağrı
Kaşıntı
Hafif ateş, baş ağrısı ve halsizlik
Zona’nın tipik belirtileri:
Ciltte kırmızı kabarcıklı döküntüler
İçi su dolu kabarcıklar (2-3 hafta içinde kabuklanır)
Yoğun ağrı ve kaşıntı
Hassasiyet ve ışığa duyarlılık
Zona genellikle 3 ila 5 hafta içinde iyileşir, ancak bazı kişilerde aylarca süren ağrılara neden olabilir.
Zona nasıl teşhis edilir?
Zona teşhisi genellikle klinik muayene ile konur. Doktor, cilt döküntülerini ve belirtileri değerlendirerek hastalığı teşhis eder.
Laboratuvar testleri:
Tzank Testi: Cilt örneği alınarak mikroskop altında incelenir.
PCR Testi: Virüsün DNA’sını tespit etmek için yapılır.
Zona nasıl tedavi edilir?
Erken teşhis ve tedavi, zona belirtilerini hafifletir ve iyileşme sürecini hızlandırır.
Zona tedavisinde kullanılan yöntemler:
Antiviral ilaçlar: Asiklovir, Valasiklovir, Famciclovir (İlk 72 saat içinde başlanması gerekir)
Ağrı kesiciler: Ağrıyı azaltmak için parasetamol, ibuprofen gibi ilaçlar önerilir.
B vitamini desteği: Sinir hasarını azaltmak için B12 ve B kompleks vitaminleri önerilir.
Soğuk kompres ve yulaf banyosu: Kaşıntıyı ve yanma hissini hafifletmek için uygulanabilir.
Zona hastalığı komplikasyonları nelerdir?
Tedavi edilmezse zona, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Göz ve kulak tutulumu: Görme ve işitme kaybına neden olabilir.
Postherpetik Nevralji (PHN): Zona sonrası aylarca sürebilen şiddetli sinir ağrısı.
Beyin iltihabı (ensefalit): Sinir sistemine zarar verebilir.
Felç: Yüz felci ve denge kaybına yol açabilir.