15 milyon işçi ve 1.7 milyon işvereni ilgilendiren işçi işveren arasındaki alacak, tazminat ve işe iade davalarında yeni bir dönem başlıyor. 1950’den beri işçi ve işveren arasındaki anlaşmazlıklarda uygulanan İş Mahkemeleri Kanunu tarihe karıştı. Yeni yıldan itibaren yürürlüğe girecek yeni kanun uyarınca, işçi veya işveren arabulucuya gitmeden dava açamayacak. Dava, arabulucuda anlaşma sağlanamazsa açılabilecek.
TBMM’de geçen hafta kabul edilen kanun, Cumhurbaşkanı Recep
Tayyip Erdoğan’ın onayının ardından Resmi Gazete’de yayımlanacak.
Kanuna göre, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya
işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade davalarında, arabulucuya
başvurulması “dava şartı” olacak. İş mahkemesi hâkimleri,
arabulucuya başvurmadan açılan davaları “usulden” reddedecek.
Kanunun arabuluculuğu zorunlu kılan hükümleri, Resmi Gazete’de
yayımlandıktan 3 ay sonra yürürlüğe girecek. Kanunun bu ay içinde
yayımlanması halinde, şubat ayından itibaren iş hayatında yeni bir
dönem başlayacak.
ANLAŞAMAZLARSA ÜCRETİN 2 SAATİNİ HAZİNE
VERECEK
Habertürk'ten Ahmet Kıvanç ve Tahsin Akça'nın haberine göre
arabuluculuk başvurusu, karşı tarafın bulunduğu yerleşim yerindeki
veya işin yapıldığı yerdeki adliyelerde bulunan arabuluculuk
bürosuna yapılacak. Arabuluculuk bürosu bulunmayan yerlerde ise
başvurular, iş davalarıyla görevli sulh hukuk mahkemesi yazı işleri
müdürlüğüne yapılacak. Dosyaya bakacak arabulucu, adalet
komisyonlarınca bildirilen listeden, adliyelerde görev yapan
arabuluculuk bürolarınca belirlenecek. Tarafların, listede yer alan
herhangi bir arabulucu üzerinde anlaşmaları halinde bu arabulucu
görevlendirilecek.
Tarafların uzlaşmaları halinde, arabuluculuk ücreti, işçi ve
işveren tarafından eşit ödenecek. Bir arabulucu tarafından
sonuçlandırılan anlaşmazlıklarda ilk 30 bin lira için bin 800,
sonra gelen 40 bin lira için 2 bin lira ücret ödenecek. Bu ücret
iki taraf arasında eşit paylaşılacak. Tarafların arabulucu
huzurunda anlaşamamaları halinde, arabuluculuk görüşmelerinin ilk
iki saatlik bölümü Hazine’den, iki saati aşan kısmı ise eşit
şekilde karşılanacak.
% 93’Ü 1 GÜNDE ÇÖZÜLDÜ
2013’te başlayan arabuluculuğa halen gönüllü olarak
başvurulabiliyor. Arabuluculara 2013’ten beri yapılan 18 bin 300
hukuk uyuşmazlığı başvurusunun yüzde 89’u (16 bin 500 adet) iş
anlaşmazlıklarından oluştu. Bunların yüzde 91’i anlaşmayla
sonuçlandı. Anlaşılan başvuruların yüzde 93’ü ise bir günde
sonuçlandı.
530 BİN İŞ DAVASI YARGITAY AŞAMASINDA
BULUNUYOR
İş davalarının yıllık ortalama görülme süresi 2010 yılında 466,
2011’de 488, 2012’de 483, 2013’te 381, 2014’te 417, 2015’te 431,
2016’da 434 gün oldu. 2016 yılı sonu itibarıyla ilk derece
mahkemelerindeki 3 milyon 525 bin hukuk uyuşmazlığının yaklaşık
yüzde 15’i (530 bin), Yargıtay’da bulunuyor.
70 BİN LİRA ALACAK İÇİN ÜCRET 3 BİN 800 TL
İşçi işveren uyuşmazlıklarında 2017 yılı için arabulucuya ödenecek
ücret tarifesi (TL)
İŞE İADE BAŞVURUSU 30 GÜN İÇİNDE YAPILACAK
İşten atılan işçiler işe iade için 30 gün içinde arabulucuya
başvurmak zorunda. Anlaşma sağlanamaması halinde, son tutanağın
düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde iş mahkemesine dava
açılabilecek. İşe iade davalarına yapılan itirazlar Yargıtay yerine
bölge adliye mahkemelerinde (BAM) karara bağlanacak. BAM’ın
vereceği karar kesin olacak. İşe iade davaları BAM’da ivedilikle
görüşülecek.
41 BİN 530 TL SINIRI
İşe iade kararı veren mahkeme, işverenin işçiyi işe başlatmaması
durumunda ne kadar tazminat ödeyeceğini net tutar olarak
belirtecek. Şu an olduğu gibi “4 aylık ücret tutarında” vb.
ifadeler nedeniyle kararın daha sonra yeniden dava konusu yapılması
önlenecek.
İş Mahkemeleri’nde görüşülen 2017 yılı için 41 bin 530 liranın
altındaki davalar bölge adliye mahkemelerinde karara bağlanacak. Bu
tutarı aşan davalarda ise BAM kararları Yargıtay’da temyiz
edilebilecek. 41 bin 530 TL’lik tutar, her yıl yeniden değerleme
oranında artırılacak.
ZAMANAŞIMI SÜRESİ 5 YILA İNDİ
Yıllık izin ücreti, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet
tazminatı ve iş sözleşmesinin “eşit davranma” ilkesine uyulmaksızın
feshinden kaynaklanan tazminatlar için halen 10 yıl olan zaman
aşımı süresi, 5 yıla indirildi. Kanunun bu maddesi, yeni yılı
beklemeden, Resmi Gazete’de yayımlandığı gün yürürlüğe girecek.
Zamanaşımına ilişkin hükümler, kanun yürürlüğe girdikten sonra
feshedilecek iş akdi sözleşmelerine uygulanacak. Daha önce
feshedilmiş sözleşmelerden kaynaklı ücret dışındaki alacaklarda
zamanaşımı süresi 10 yıla tabi olacak.
EN GEÇ 1 AY İÇERİSİNDE SONUÇLANACAK
İşçi ve işveren, alacak davalarında arabulucuya gitmek zorunda
olacak ancak anlaşmak zorunda olmayacak. İşçi ya da işveren
anlaşmayı kabul etmezse dava açabilecek. Ancak, arabulucu huzurunda
anlaşma sağlanıp tutanak tutulduktan sonra, anlaşılan hususlar
hakkında taraflarca dava açılamayacak. Arabulucu, yapılan
başvuruyu, görevlendirildiği tarihten itibaren 3 hafta içinde
sonuçlandıracak. Bu süre, zorunlu hallerde en fazla bir hafta
uzatılabilecek.
İLK TOPLANTIYA KATILMAYANA MASRAF ÇIKAR
Arabulucu, taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için
duruşma yapılamaması veya anlaşmaya varılması durumunda
arabuluculuk faaliyetini sonuçlandıracak ve “son tutanağı”
düzenleyerek, durumu arabuluculuk bürosuna bildirecek. Taraflardan
biri geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması
sebebiyle arabuluculuk faaliyeti sona ererse, toplantıya katılmayan
taraf, açılacak davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile
yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulacak.
İŞ KAZALARI KAPSAM DIŞI BIRAKILDI
Taşeron ilişkisi söz konusu ise, işe iade talebiyle arabulucuya
başvurulduğunda asıl işveren ve alt işverenin arabuluculuk
görüşmelerine birlikte katılmaları şartı aranacak. Arabulucuya
başvurulmasından, son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar geçen
sürede zamanaşımı süresi işlemeyecek. İş kazası veya meslek
hastalığı kaynaklı tazminat davaları ile bunlarla bağlantılı açılan
iş göremezlik tespiti, itiraz ve rücu davaları arabuluculuk
zorunluluğunun dışında bırakıldı.