Türkiye ve Yunanistan arasındaki Ege’deki sorunlar - 2
(Karasuları, Hava Sahası ve Kıta Sahanlığı Sorunları)
Ege Hava Kontrol Sahası Sorunu: Ege’de hava kontrol uyuşmazlığı, Kıbrıs krizinin ortaya çıkardığı bir sorundur. Ege denizinde hava sahasın kontrolü konusunda Türkiye ve Yunanistan arasında yaşanan sorun olup, çözümü de ancak 1980 yılında NATO kapsamında sağlanabilmiştir. Sorun iki boyutludur. Birincisi, Ege adaları üzerindeki milli hava sahası yüksekliği; ikincisi de FIR hattı- uçuş bölgesi hususudur.
1974 Kıbrıs krizinden sonra Yunanistan, karasuları ile birlikte adalar üzerindeki milli hava sahası yüksekliğini 12 mile çıkarmak istemiş, fakat Türkiye’nin sert tepkisi ile karşılaşınca, Türkiye’nin bu girişlimi casus belli (savaş nedeni) sayacağını bildirmesi üzerine geri adım atarak bu isteğini frenlemiştir.
Türkiye, 1952 yılında düzenlen Uluslar arası Sivil Havacılık Toplantısında Ege denizi üzerindeki tüm uçuşlarda Türk karasularına girene kadar uçuş bilgilerinin Atina’ya verilmesini kabul etmişti. Fakat 1974 Kıbrıs krizinden sonra Ege denizinde sürpriz Yunan uçaklarının saldırılarına maruz kalmamak için Türkiye, iki ülke kıyılarına eşit uzaklıkta Ege denizini kuzeyden güneye bir çizgi ile ikiye ayırdığını, bu çizginin doğusundaki uçakların uçuş bilgilerini İstanbul’a vermeleri gerektiği bir tebliğ ile duyurmuştur. Yunanistan buna karşılık ikinci bir tebliğ ile Türkiye’nin tebliğinin geçersiz olduğunu ve Yunan uçaklarının bu tebliğe uymamaları gerektiğini yayınlamıştır. Daha sonra 1974 yılında Yunanistan ikinci bir tebliğ yayınlayarak Ege denizinin uçuşlara tehlikeli hale geldiğini ve Ege denizi hava sahasını tüm uçuşlara kapattığını deklere etmiştir. Ege hava sahasının kontrolüne ilişkin uyuşmazlığın giderilmesi ve sorunun çözümüne yönelik iki ülke arasında 1975,1976-1977,1979 yıllarında yapılan müzakerelerden sonuç çıkmamıştır.1980 yılında NATO Genel Sekreteri General Rogers’ın sunduğu plan çerçevesinde uzlaşma sağlanmış ve sorun çözülmüştür. Bu kapsamda Türkiye Ege hava sahasının kuzey-güney istikametinde ikiye bölünmesi; Yunanistan da Ege denizi üzerinde hava sahasında 1974 öncesi statünün aynen kabul edilmesi yönündeki yaklaşımlarından vazgeçmiş, Ege denizi üzerindeki hava sahası tüm sivil uçuşlara açılmıştır. Fakat 1980’li 1990’lı yıllarda ve günümüzde de zaman zaman savaş uçakları arasında hava sahası ihlali nedeniyle it dalaşı yapılmaktadır. İt dalaşı, savaş uçaklarının birbirlerinin etrafında burgu gibi dönerek taciz uçuşları yapmasıdır.
KAYNAKÇA
Uluslararası İlişkiler Sözlüğü (Deniz Ülke ARIBOĞAN, Beril DEDEOĞLU)
