ABD Başkanı Donald Trump, cuma günü yaptığı açıklamada, ABD Genelkurmay Başkanı Hava Kuvvetleri Generali C.Q. Brown’ı görevden aldığını ve ordunun beş amiral ile generalini daha emekliye sevk ettiğini duyurdu. Bu adım, ABD askerî liderliğinde şimdiye dek görülmemiş bir değişimin fitilini ateşlemiş oldu.
Trump, Truth Social’da yaptığı paylaşımda, Brown’dan boşalan göreve emekli Korgeneral Dan “Razin” Caine’i aday göstereceğini belirtti. Böylece ilk kez emekli bir subay, ABD Silahlı Kuvvetleri’nin en üst düzey askerî makamına getirilmiş olacak.
Pentagon’dan yapılan açıklamaya göre Trump, ABD Donanmasını yöneten ve ülke tarihinde bir askerî kuvveti komuta eden ilk kadın olan Oramiral Lisa Franchetti’yi de görevden alacak. Ayrıca Hava Kuvvetleri Kurmay Başkan Yardımcısı da değiştirilirken, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri’nin askerî savcı başkanları (judge advocate general) da görevlerinden ayrılmak zorunda kalacak.
Bu kararlar, Trump yönetiminin “Önce Amerika” dış politikası doğrultusunda Pentagon personelini büyük ölçüde azaltma, bütçede radikal değişiklikler yapma ve kuvvet konuşlanmalarını yeniden düzenleme planlarıyla zaten çalkantılı bir döneme girmiş olan Savunma Bakanlığı’nı iyice sarsmış oldu.
Sivil kadroların değişmesi, her yeni başkanın gelmesiyle beklenebilecek bir durum olsa da, ABD Silahlı Kuvvetleri’nin üniformalı mensupları, siyasî baskılardan bağımsız şekilde hem Demokrat hem de Cumhuriyetçi yönetimlerin politikalarını uygulamak üzere görevlidir.
Brown’ın Görev Süresi Dört Yıldı
Başkomutan’ın en üst düzey askerî danışmanı konumundaki Brown, bu göreve gelen ikinci siyah subaydı ve normal koşullarda dört yıllık bir dönemle 2027 Eylül’e kadar görevde kalması bekleniyordu. Ancak yönetimden bir yetkili, Brown’un Senato yeni atamayı onaylamadan hemen önce derhal emekli edildiğini ifade etti.
Kasım ayında Reuters, Trump yönetiminin en üst rütbeli subay kadrolarını kapsamlı şekilde değiştirmeyi planladığını, Brown’un da bu kapsamda görevden alınacağını ilk duyuran kaynak olmuştu.
Demokrat siyasetçiler, Cumhuriyetçi Başkan Trump’ın kararını kınadı. Senato Silahlı Hizmetler Komitesi’nde kıdemli Demokrat üye olan Rhode Island Senatörü Jack Reed, “Sırf siyasî sadakat ölçmek ya da ırk ve cinsiyet gibi, performansla ilişkisi olmayan nedenlerden ötürü üniformalı liderleri görevden almak, personelin görev yapması için elzem olan güveni ve profesyonelliği yerle bir eder.” dedi.
Massachusetts Temsilcisi Seth Moulton ise bu kararı “Amerikan geleneklerine aykırı, vatanseverlikle bağdaşmayan ve hem ordumuz hem de ulusal güvenliğimiz için tehlikeli” olarak niteleyerek “Bu, ordunun siyasete alet edilmesinin tam karşılığıdır.” ifadelerini kullandı.
‘WOKE’ Generaller
Geçen yılki başkanlık kampanyasında Trump, “woke” kabul ettiği generalleri ve 2021’deki Afganistan’dan çekilme sürecinden sorumlu gördüklerini görevden almaktan söz etmişti. Ancak cuma günü Brown’u neden emekli ettiğine dair ayrıntılı bir sebep göstermedi. ( “woke" sıfatı özellikle ABD’de, ırkçılık, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve kapsayıcılık gibi konulara yönelik bilinci veya hassasiyeti vurgulamak için kullanılıyor)
Trump, “40 yılı aşkın bir süredir ülkemize hizmet etmiş ve Genelkurmay Başkanı olarak da görev yapan General Charles ‘CQ’ Brown’a teşekkür ederim. Kendisi son derece başarılı, saygın bir komutandır. Ailesiyle birlikte iyi bir gelecek dilerim,” paylaşımında bulundu.
Savunma Bakanı Pete Hegseth, Pentagon’un başına geçtiğinde, ordudaki “çeşitlilik, eşitlik ve katılım” (DEI) çalışmalarını sonlandırmayı da içeren geniş kapsamlı bir planla göreve başlamıştı. Brown hakkında başta şüpheleri olduğu bilinen Hegseth, Fox News kanalında yorumculuk yapmış, orduda da hizmet geçmişi bulunan bir isim.
Hegseth, 2024’te kaleme aldığı “The War on Warriors: Behind the Betrayal of the Men Who Keep Us Free” adlı kitabında, Brown’un genelkurmay başkanlığına atanmasında ırksal nedenlerin öne çıkıp çıkmadığına dair tartışmalı bir yorum yapmıştı:
“Bu göreve ten rengi sayesinde mi getirildi, yoksa yetenekleri yüzünden mi? Gerçeği asla bilemeyeceğiz, ama şüpheler hep devam edecek. Bu da CQ’ya haksızlık belki, fakat ırk kartını en önemli kozlarından biri yapan kendisi.”
Eski bir savaş pilotu olan Brown, Ortadoğu ve Asya’da çeşitli komuta kademelerinde bulunmuştu. 2020’de George Floyd’un öldürülmesi üzerine yayımladığı duygusal videoyla, ordu içinde zaman zaman maruz kaldığı ayrımcılığı paylaşarak ABD’deki “ırk adaleti” tartışmalarına dikkat çekmişti.
Trump, duyurusunu yaptığı sırada Brown resmî görevi nedeniyle seyahatteydi. Açıklamadan saatler önce Brown’un resmî X (eski Twitter) hesabında, Meksika sınırında konuşlanan askerlere yaptığı ziyaretin fotoğrafları yayımlanmıştı. Brown, “Sınır güvenliği her zaman ülkemizin savunmasında kritik önem taşır. Benzersiz güvenlik tehditleriyle karşı karşıya olduğumuz şu dönemde, sınırda görev yapan askerlerimizin ihtiyaç duyduğu her şeyi sağlamaya kararlıyız,” şeklinde bir mesaj paylaşmıştı.
Brown’un sözcüsü, henüz herhangi bir açıklamada bulunmadı.
Kadın Komutanlar da Görevden Alındı
Oramiral Franchetti, ABD Donanmasını komuta eden ilk kadın unvanıyla tanınıyordu. 2023’teki ataması, dönemin Başkanı Joe Biden tarafından gerçekleştirilmiş ve çoğu Pentagon yetkilisi için sürpriz olmuştu. Zira o dönemde Donanma Pasifik Kuvvetleri Komutanı Oramiral Samuel Paparo’nun bu göreve gelmesi bekleniyordu. Paparo ise bunun yerine ABD Hint-Pasifik Komutanlığı’nın başına geçmişti.
Trump, görevinin ilk gününde ise ABD Sahil Güvenlik Komutanı Oramiral Linda Fagan’ı görevden alarak Sahil Güvenlik’teki ilk kadın kumandanın da koltuğundan ayrılmasına neden olmuştu.
Geçen ay Trump yönetimi, emekli Orgeneral ve eski Genelkurmay Başkanı Mark Milley’nin güvenlik ekibini ve gizlilik derecesini iptal etmiş, ayrıca Pentagon duvarlarında asılı portresini de kaldırmıştı. Biden döneminde dört yıldızlı general olarak emekliye ayrılan Milley, sonrasında Trump’ı sert şekilde eleştirmiş ve bu nedenle tehditler almaya başlamıştı.
Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri’nin yeni askerî savcı başkanlarının (judge advocate general) kimler olacağı ise henüz kesinleşmedi. Savunma Bakanı Hegseth, 2024’teki kitabında askerî hukukçulara sert eleştiriler yöneltmiş ve “Çoğu, kötü insanları yakalamaktan çok, askerlerimizi yargılamaya zaman harcıyor,” demişti.