Piyango Millî İse…

Piyango Millî İse…

Geçen gün internette haberlere bakarken bir manşet dikkatimi çekti. “Piyango Kuyruğu” başlığıyla verilen haberde, biz Ankaralılar için balık ekmek yenilen yer olarak hafızalarımızda yer alan Eminönü’nde, Yeni Camii’nin eşsiz manzarasının yanı başında ucu bucağı görünmeyen bir kuyruktan bahsediliyordu. Haberin içerini tahmin edersiniz zaten. Önceki yıllarda birçok defa büyük ikramiyeleri satan, haberde bahsi geçen satıcının adı, “uğurlu” diye çıkmış. Bu da her yılbaşı öncesi olduğu gibi milyoner olma hayalleri kuran insanlarımızın umut kapısı olan piyangoyu almak için onca sırayı beklemeyi göze almalarına sebep oluyor. Ya çıkarsa umuduyla bilet almak için bekleyenlerle röportajlar yapılmış. Hele bir tanesi diyor ki, “önce lokma dağıtımı kuyruğu sanmıştım. Girdim, sonra öğrendim ki piyango kuyruğuymuş”...

Her yılbaşı öncesi bu konular tekrar gündeme gelir. Yüksek seslerle “Piyango Kumardır”, “Piyango Haramdır”, sloganları atılır. Farklı mecralarda “devlet kumar oynatır mı?” içerikli yazılar kaleme alınır. Tabii eş zamanlı olarak noel baba kovalamacalar da dâhil olur bu nümayişlere. Efendimizin “Kim bir kavme benzemeye çalışırsa, o da onlardandır” Hadis-i Şerif-i bir kez daha dile getirilir. Fakat maalesef bunlar her yıl aralık ayının son haftalarının gündem maddeleridir. Gelecek sene yılbaşı yaklaşana kadar unutulur.

Osmanlı’nın son dönemlerinde resmen hayatımıza giren piyango müessesesi, 1939’dan bu yana adının başında Millî kelimesini de ihtiva eden Piyango Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenmekte. İnternet sitesinde yer alan bilgilere göre genel müdürlük 2017 yılında toplamda yaklaşık 3.2 milyar TL gelir elde etmiş. Giderler kalemine baktığımızda bu meblağın sadece % 44’ine denk gelen yaklaşık 1.4 milyar TL’si ikramiye olarak vatandaşa dağıtılmış. Geri kalan kısmına baktığımızda çok büyük kısmının kamuya aktarılmış olduğunu görüyoruz. Gelirlerin % 23’ü doğrudan hazineye vergi olarak verilirken, % 20’si ise birçok önemli kamu fonuna destek sağlıyor. Piyango İdaresi’nden ayrı olarak spor oyunlarına bağlı faaliyet yürüten Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’nın olduğunu ve onunda rakamsal olarak benzeri bir durumda bulunduğunu unutmayalım. Tabii bir de at yarış lerini düzenleyen TJK var.

Şimdi gelelim bu yazının yazılma sebebine… Dünyanın hemen her ülkesinde bu ve benzeri kurum ya da kuruluşlar aracılığıyla kimi yerde devlet eliyle, kimi yerlerde de devletin kontrolünde şans oyunlarını düzenleyen benzeri yapılanmalar bulunuyor. Ülkemizde de buna rağbet olduğunu anlamak için yukarıda verilen büyük rakamlara bakmaya gerek bile yok. O uzun kuyruğa bakmak yeterli. Kamunun bu organizasyonların tamamından ciddi miktarda geliri oluğu herkesin malumu olan bir gerçek. Ayrıca bilhassa internet üzerinden kaçak olarak oynanan spor lerinde devletin ciddi bir vergi kaybı olduğu da muhakkak. Yani yasaklamak da bir çözüm değil. Fakat bunların hiçbiri piyangonun haram olduğu gerçeğini değiştirmiyor.

Devlet olarak bu konuda illaki bir şeyler yapmak gerekiyor. Öncelikle, belki de en önemlisi olarak, - bu kesinlikle kelime şekilciliği değildir - piyangonun millîsi olmaz diyerek idarenin adından millî ibaresi kaldırılmalıdır. Böylelikle bu kıymetli kelimeyi, düştüğü bu büyük mağduriyetten kurtarmış oluruz. Sonrasında Varlık Fonu’na devredilen Millî Piyango ve Türkiye Jokey Kulübü, ayrıca Spor Toto’ya bağlı diğer şans oyunları da özelleştirilebilir. Özelleştirme şartnamesi belirlenirken yine kamu alacakları konulması suretiyle uzun vade de gerekli kazançlar sağlanabilir. Piyango idaresi ise Şans Oyunu Piyasalarını Denetleme Kurulu gibi yeni bir yapıya büründürülerek bu sektörün kontrol mekanizması haline getirilebilir. Ama en önemlisi Diyanet İşleri ve Millî Eğitim camiası – Millî kelimesinin önüne en çok yakıştığı kelime muhtemelen eğitimdir - aracılığıyla piyangonun haram olduğunu tekrar tekrar insanlarımıza hatırlatmamız gerekiyor.

Önümüzdeki yılbaşına doğru haberleri okurken piyango kuyruğu haberlerine tekrar denk gelmemek dileklerimle yeni yılınızı tebrik ederim.

Not: Bu yazıyı yazarken 2011 yılını 2012’ye bağlayan yılbaşı öncesi başkanlığını yaptığım Ankara Millî Türk Talebe Birliği ile adının önünde millî ibaresi bulunan Piyango Genel Müdürlüğü önünde bir grup arkadaşımızla yaptığımız basın açıklaması aklıma geldi. Tıpkı yazıda ifade ettiğimiz üzere bizim de yılbaşı yaklaşırken aklımıza gelmişti bu konu fakat o denem de Emre Balcı kardeşimizin kaleme aldığı açıklama metni bunun sadece tek günlük bir ses yükselme olmadığını ifade eder şekilde şöyle bitiyordu.

Piyango Millî ise, Biz Değiliz!