ABD ile İran arasında Umman'da gerçekleşen doğrudan temaslar, diplomatik sürecin yeniden canlandığına işaret ederken, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun bu süreci baltalama girişimleri tepki çekti.
Trump Yönetimi İlk Temasları “Yapıcı” Buldu
ABD ve İranlı yetkililer, geçtiğimiz cumartesi günü Umman’da yapılan doğrudan görüşmeleri olumlu olarak nitelendirdi. Bu temaslar, Trump’ın 2018’de çekildiği nükleer anlaşmadan sonra taraflar arasında yapılan ilk resmi yüz yüze müzakere olma özelliği taşıyor. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada görüşmeler, “karşılıklı çıkar sağlayacak bir çözüme doğru önemli bir adım” olarak tanımlandı.
Netanyahu'dan Sert Model: Ya Teslimiyet ya Askerî Operasyon
İsrail tarafı ise gelişmelerden memnun değil. Netanyahu, Trump üzerinde baskı kurarak, İran’a “Libya modeli” gibi tam teslimiyet dayatılması ya da ortak ABD-İsrail askeri müdahalesi planlarının masaya gelmesini istiyor.
Ancak The Economist'e göre Trump, Netanyahu ile yaptığı görüşmede net bir kırmızı çizgi belirledi: “Bu süreci bozacak hiçbir adım atma.”
Uzmanlardan Netanyahu'ya Tepki: Süreçten Uzak Durmalı
Nükleer yayılmanın önlenmesi uzmanı Kelsey Davenport, Trump’ın yeni bir Orta Doğu savaşından kaçınmak istediğini belirtti. “Trump, bir askeri operasyonun kendi iç politik dengelerine zarar vereceğini biliyor” diyen Davenport, Netanyahu’nun savaş yanlısı tutumunun aksine Trump’ın daha temkinli bir çizgide ilerlediğini vurguladı.
Quincy Enstitüsü’nden Trita Parsi de, Netanyahu’nun geçmişte defalarca ABD’nin İran’la barışçıl diyaloğunu baltalamaya çalıştığını hatırlatarak, “Eğer Trump gerçekten bir anlaşma istiyorsa, Netanyahu’yu süreçten dışlamalı” dedi.
“İran’ın Reddedeceği Planlarla Savaşın Önünü Açıyor”
Parsi’ye göre Netanyahu, Trump’a uygulanamaz şartlar sunması için baskı yaparak, İran’ın bu teklifleri reddetmesini sağlayacak ve böylece bir çatışmanın önünü açacak bir senaryoyu planlıyor. “Trump Libya modelini doğrudan dayatmasa bile, Netanyahu onu İran’ın reddedeceği kadar sert bir teklife zorlayabilir,” uyarısında bulundu.
İran’ın Hakkı Var, Netanyahu Bunu Bilerek Görmezden Geliyor
Amerikalı dış politika uzmanı Asal Arad ise, İran’ın NPT’ye taraf bir ülke olarak barışçıl nükleer enerji hakkına sahip olduğunu vurguladı. Arad’a göre Netanyahu, gerçek dışı taleplerle diplomatik süreci bilinçli olarak kilitlemeye çalışıyor.
Netanyahu’nun Müdahalesi Tehlikeli Bir Sapma Yapabilir
ABD’li uzmanlar, Trump’ın diplomasiyi sabote edecek girişimlere karşı dikkatli olması gerektiğini belirtiyor. Netanyahu’nun senaryosunun, yalnızca İran’la savaşı değil, ABD iç siyasetinde de büyük bir kırılmaya yol açabileceği dile getiriliyor.
