Siyasal geçmişimiz - 1
Parlamenter Geçmişimiz
Türk tarihindeki ilk seçim 1876 yılında l. Meşrutiyet’in ilanı ile ll. Abdülhamit döneminde yapıldı. İlk parlamento 20 Mart 1877 yılında çalışmaya başladı. İki dereceli bir seçimle oluşan Mebusan Meclisi 69’u Müslüman 46’sı Gayri Müslimlerden olmak üzere toplam 115 milletvekilinden meydana gelmiştir. Fakat 23 Nisan 1877 yılında Ruslarla yapılan savaş sırasında meclisin hükümeti eleştirmesi üzerin fesh edildi. Yeniden seçimlere gidildi. 13 Aralık 1877 yılında ikinci Mebusan Meclisi faaliyete başladı. Ancak Rus savaşının kötü geçmesi ve Meclis içindeki Gayri Müslimlerin Ruslarla el altında görüşmeleri üzerine ll. Abdülhamit meclisi 14 Şubat 1878 yılında tatil etti.
Meclisin açılması 1908 yılında ll. Meşrutiyetle mümkün olabildi. 1908 yılında ilan edilen ll. Meşrutiyetin getirmiş olduğu anayasal düzenleme sonucu Türkiye’de partilerin kurulması kabul edildi. Böylece ilk siyasi partiler kurulmuş oldu. Fakat Osmanlı Devleti l. Dünya savaşını kaybedip Mondros Ateşkes Antlaşmasını imzalayınca Padişah Vl.Mehmet Vahdettin 21 Aralık 1918 yılında Mebusan Meclisi’ni dağıttı.
Kurtuluş Savaşı sırasında Anadolu’dan yükselen meclisin tekrar açılması talebine Padişah daha fazla direnemedi. Meclis 12 Ocak 1920’de tekrar açıldı. Son Osmanlı Mebusan Meclisinin Türk siyasal ve kurtuluş savaşı tarihindeki en önemli özelliği 28 Ocak 1920 yılında almış olduğu Misak-ı Milli kararıdır. Bu kararla meclis, ulusal mücadeleye bir meşruiyet temeli sağladığı gibi, milli mücadelenin hedefini de çizmiştir. Bu açıdan Mebusan Meclisi, Milli Mücadelenin görünmeyen kahramanlarındandır.
Mebusan Meclisi’nin bu direniş karına itilaf devletlerinden sert tepki gelmesi gecikmez. 16 Mart 1920’de İstanbul resmen işgal edilir. Ardından meclis dağıtılır. Milletvekilleri tutuklanır. 11 Nisan 1920’de Mebusan Meclisi Padişah tarafından resmen kapatılır. Böylece Türk siyasi tarihindeki ilk parlamenter deneyimimiz tarihe mal olmuş oldu. Bunun üzerine Mustafa Kemal 19 Mart 1920’de bir bildiri yayınlayarak olağanüstü yetkilerle sahip bir meclisin Ankara’da toplanacağını ve seçimlerin yapılacağını ilan eder. Böylece TBMM’nin temelleri atılmış olur. Bu meclise seçimle gelecek milletvekillerinin yanında dağıtılmış olan Mebusan Meclisi’nin milletvekilleri de katılabileceklerdir.
İşte Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli ve Kurtuluş Savaşını’nin yönetimi Ankara’daki tarihi meclis binasında atıldı. Bu meclis binası İttihat ve Terakki Partisi binasıydı. Mecliste Milletvekillerinin oturmaları için okullardan sıralar getirildi. Bu ilk meclis 23 Nisan 1920 yılında Hacı Bayram Camisinde kılınan Cuma namazından sonra büyük bir coşkuyla açıldı. İlk mecliste 115 milletvekili bulunuyordu. En yaşlı milletvekili olan Sinop milletvekili Şerif Bey başkanlık etti. 24 Nisan 1920 yılında meclis başkanlığına Mustafa Kemal getirildi. Bu görevi 29 Ekim 1923 yılında Cumhuriyetin ilanına kadar sürdürdü.
Türk Parlamentosu, diğer dünya parlamentolarından farlı olarak bir ulusal mücadeleyi yönetmiş oldu. Bu açılardan meclisimiz özgün bir yere sahiptir.
