Konya'nın Sarayönü ilçesinde, Pers, Roma, Doğu Roma, Selçuklu ve Osmanlı ordularının seferlerine tanıklık eden, kervanlar ile halkın su ihtiyacını karşıladığı serenli kuyular zamana direniyor.
Halkın "çıngıraklı kuyu", "zincirli kuyu" gibi isimler de verdiği yaklaşık 100 su kuyusundan birçoğu artık işlevini yitirse de bazıları onarılarak halen kullanılıyor.
Kuyularda, çatal şeklindeki direklerin arasına yerleştirilmiş, denge merkezi çok iyi ayarlanmış kalından inceye giden bir tomruk (seren) bulunuyor. Çatalın gerisinde kalan kalın kısmın uyguladığı ağırlık sayesinde metrelerce derinlikteki su, güç harcanmadan kuyudan çıkarılabiliyor. Kuyularda kullanılan taş ve mermerlerdeki motifler ise yapıldığı dönemden izler taşıyor.
Selçuk Üniversitesi (SÜ) Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Eskiçağ Tarihi Ana Bilim Dalı Başkanı ve Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Hasan Bahar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, serenli kuyuların, geçmişin ticari, askeri ve ulaşım yollarını en iyi şekilde yansıtan yapılar olduğunu söyledi.
Yavuz ve Kanuni'nin seferlerini anlatan kaynaklarda geçiyor
Bölgedeki serenli kuyuların önemli bir bölümünün Roma döneminde yapıldığını bildiren Bahar, şöyle devam etti:
"Kuyuların mimari yapısından Roma dönemine ait oldukları anlaşılıyor. Ayrıca Roma döneminde bu bölgede serenlerin var olduğunu Amasyalı antik coğrafyacı Strabon'un 'Geographika' adlı eserinde görebiliyoruz. Strabon'dan önceki dönemlerde, milattan önce 400 yılında Pers Kralı Kiros'un Batı Anadolu seferinde ordusunda yer alan Yunan yazar Ksenofon'un tasvirlerinde de serenli kuyular yer alır. Osmanlı döneminde ise Yavuz Sultan Selim'in İran seferine eşlik eden Haydar Çelebi, Ruzname'sinde ordunun Sarayönü'nün mahallesi Zengi'de konakladığından ve Zengi ile Hacpınar arasındaki serenli kuyulardan bahsederek, zengin su kaynaklarını anlatır."
Serenli kuyuların, Kanuni Sultan Süleyman'ın Irak seferinde de karşılarına çıktığını belirten Bahar, Kanuni'nin ordusunda bulunan Matrakçı Nasuh'un, minyatür resimlerinde bu güzergahı ve serenli kuyuları çizdiğini anlattı.