Emeklilikte yaşa takılanlara (EYT) yönelik yasa teklifi bu hafta Meclis'e sunuluyor. 2 milyon 250 bin kişi yasa yürürlüğe girdiğinde emekli dilekçesini verebilecek. EYT'li çalıştıran işletmelere yönelik Kredi Garanti Fonu destekli kredi paketi de devreye alınacak. Kıdem tazminatı desteği doğrudan çalışanın hesabına yatırılacak. İş Kanunu'na göre emekli olup işten ayrılan işçilerin kıdem tazminatının peşin ödenmesi gerekiyor. İşçi ve işveren arasındaki anlaşmaya göre taksit yapılabiliyor. Kıdemi almadan çalışmaya devam edenlere de kendi isteği ile ayrıldığı dönemde son ücret üzerinden ödeme yapılarak hak kaybı önleniyor. İşyerinde en az bir yıl çalışıp işten çıkarılan herkesin kıdem tazminatı hakkı bulunuyor. Sigortasız çalışmalarını belgeyle kanıtlayanlar hem geriye dönük olarak sigortalılığını sağlayabiliyor, hem de kıdemini alabiliyor.
E YT'lilerin kıdem tazminatına ilişkin merak ettiği soruların yanıtları şöyle:
Çalışırken kıdem tazminatını artırmak mümkün mü?
Çalışanın ücreti dışındaki bazı yan ödemeleri kıdem hesabında dikkate alınır. Yemek, eğitim, giyecek, erzak, konut, yakacak, aile, çocuk, yardımları mali sorumluluk, unvan tazminatı, nitelik zammı, teşvik primi, süreklilik arz eden primler kıdem tazminatı hesabına katılır. Fazla mesai, yıllık izin ücreti, bayram harçlığı gibi süreklilik taşımayan ve bir defaya mahsus verilen yardımlar kıdem tazminatına esas ücrete dahil edilmiyor.
Aynı işyerinde çalışmaya devam edenin kıdemi peşin mi ödenecek?
Emeklilik dilekçesi vererek işten ayrılanlara kıdem tazminatı peşin ödenir. Yeniden aynı işyerinde çalışan için yeni bir çalışma dönemi başlar. Emekli olduğu tarihte kıdemi ödendiği için sıfırlanmış kabul ediliyor. Karşılıklı anlaşmaya dayalı olarak peşin ya da taksitle ödeme seçeneği sunulabilir. Kıdemini almadan emekli olup çalışmaya devam edenler ayrılırken tazminatını alabilir.
EYT'li olup vefat eden çalışanın eşi kıdemini alabilir mi?
İş Kanunu'na göre, işçinin ölümü halinde doğan tazminat tutarı kanuni mirasçılarına ödenir.
Kıdem tazminatı talebinde zaman aşımı söz konusu mu?
Sabah'ın haberine göre, kıdem tazminatının ödenmemesi durumunda 10 yıl içinde başvuruda bulunulması gerekiyor. Çalışanın vefatı durumunda yasal varislerinin de aynı hakkı bulunuyor. İşçi öncelikle, işverene noterden bir ihtar gönderip, kıdem tazminatını talep eder. İhtarda belirteceği süre içinde kıdem tazminatı yine ödenmezse "iş mahkemesinde" dava açabilir.
EYT'li emeklilerin kıdem tazminatı nasıl hesaplanacak?
Emekli olan işçiye, işyerinde çalıştığı her yıl için 30 günlük giydirilmiş brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Yarın açıklanacak memur maaş zammı kıdem tavanına da yansıyacak. Bu yıl için 15 bin 371 lira olan kıdem tazminatı tavanının 18 bin lirayı geçmesi bekleniyor. Brüt ücreti tavanın altında olanlar son brüt ücretleri üzerinden kıdem alacak.
EYT'li olup ayrılanların ihbar tazminatı hakkı var mı?
Emeklilik gerekçesiyle iş sözleşmesi sona erenlere ihbar tazminatı ödenmez. Çalışan işverenden ihbar tazminatı talep edemez. Çalışırken kullanılmayan yıllık izin ücretini emeklilik tarihindeki son ücret üzerinden peşin olarak alabilir.
Sigortasız çalışan işçi kıdemini alabilecek mi?
Çalışanın sigortasız olduğu süreyi belgeleriyle ispatlaması gerekiyor. Bunun için sosyal güvenlik il müdürlüğü ya da merkezlerine dilekçeyle başvurarak hizmet tespiti yaptırılması gerekiyor. Kanıtlama imkanı olmayanların da 5 yıl içinde iş mahkemesine başvurarak hizmet tespit davası açması imkanı bulunuyor. Davayı kazananlar geriye dönük sigortalılıklarının yanı sıra kıdeme de hak kazanır.
