Kent, kasaba ve köy yollarımız çöpten geçilmiyor…
“Temizlik imandan gelir” sözünü dilimizden düşürmüyoruz.
Oysa içtiğimiz suyun petini, sigaramızın izmaritini, yediğimiz çikolatanın kâğıdını yere atmaktan da bir türlü vazgeçmiyoruz…
Ürettiğimiz çöp tükettiklerimizden fazla…
Öte yandan, kendi çöpümüzü ayrıştırmayı, dönüştürmeyi henüz başaramamışken çöp “ithal” eden bir ülke haline geldik.
Son zamanlarda ülkemizin Avrupa’nın çöplüğü haline gelmesi karmaşık, tartışmalı ve can sıkıcı bir konu. Doğaya atılan plastik atıklar yalnızca insanları değil tüm yaşamı tehdit ediyor. Türkiye kendi atık yönetimini geliştirmeden Avrupa’dan plastik atık ithal ediyor. Denetimi yapılamayan bu atıkların bir kısmı doğaya atılıyor ve yakılıyor.
Bu iddia Türkiye’nin Avrupa ülkelerinden önemli miktarda atık ithal etmesiyle gündeme geliyor. Ancak bu durumun Türkiye için ne anlama geldiği ve gerçekten de bir çöplük haline gelip gelmediği konusunda farklı görüşler bulunuyor.
Çin plastik atık ithalini yasaklayınca Türkiye çöplerin yeni adresi oldu.
Ocak 2018’de Çin’in plastik atık ithalatını yasaklamasının ardından Avrupa ülkeleri Malezya, Vietnam ve Tayland gibi ülkelere yönelmişti. Bu ülkelerin de plastik atık ithalatına kısıtlama getirmesiyle Türkiye Avrupa’nın yeni plastik çöplüğü oldu.
Türkiye, bu atıkların yöneldiği başlıca ülke haline geldi. 2023 yılında sadece Avrupa Birliği ülkelerinden ve İngiltere’den Türkiye’ye gönderilen plastik atık miktarı 456 bin 507 ton olarak kaydedildi. Bu, günde tam 125 çöp kamyonu dolusu plastik atığa denk geliyor.
"Çöp transferi artık dursun" mesajı
Greenpeace Türkiye'nin sosyal medya hesabında paylaşılan gönderide Avrupalı aktivistler kendi ülkelerinden Türkiye'ye ihraç edilen çöp miktarını paylaşıp, "Türkiye Avrupa'nın çöplüğü olmasın. Avrupa'dan Türkiye'ye çöp transferi artık dursun" mesajını verdi.
Avrupalı aktivistlerin paylaştığı veriler Türkiye'de çöp ihracı, bu atıkların geri dönüşümü, doğa ve insan sağlığı açısından ne kadar zararlı olduğu gündeme gelmiş, muhalefet partileri bu konuyu sık sık meclise taşımıştı. Avrupalı iklim aktivistlerinin 2023 yılında paylaştığı videoya göre Türkiye, Almanya'dan 87 bin, Hollanda'dan 27 bin, İtalya'dan 41 bin 580, Belçika'dan 74 bin ve İngiltere'den 141 bin plastik çöp ithal etti.
Avrupa İstatistik Ofisi Eurostat’ın 20 Nisan 2021 tarihinde yayınladığı “Where does EU waste go”başlıklı raporunda yıllara göre AB ülkelerinden yapılan atık ithalatı, AB ülkelerinden en fazla atık ithal eden ülkeler ve ürün kategorilerine göre bu ülkelerden ithal edilen atık ürünler, hem tonaj hem de para birimine göre inceleyerek yayınlamıştı.
Bu rapora göre 2020 yılında AB ülkelerinden 13,7 milyon ton arık ithal eden Türkiye, AB ülkelerinden en fazla atık ithal eden ülke konumunda, Türkiye’den sonra AB’den en fazla atık ithal eden ülkeler, Hindistan, Birleşik Krallık ve İsviçre.
Bir yandan ülkemizin dört bir yanından doğaya kontrolsüz ve tesislerden geçmeden atılan çöplerin görüntüleri geliyor.
Bazı iddialara göre, ithal edilen atıkların büyük bir kısmı aslında geri dönüştürülmüyor ve sadece kâğıt üzerinde geri dönüştürülmüş gibi gösteriliyor. Bu durum doğru ise bizi bekleyen bir çevre felaketiyle karşı karşıya olduğumuz anlamı geliyor.
Peki, nasıl bir yol izlenmeli?
Türkiye’nin atık yönetimi konusunda daha şeffaf ve sıkı politikalar uygulaması, atık işleme kapasitesini arttırması geri dönüşü oranlarını yükseltmesi gerekiyor.Ayrıca Avrupa ülkelerinin de kendi atıklarını kendi ülkelerinde işlemeleri ve sorumluluklarını yerine getirmeleri önemlidir.